Satranç gerçekten sanatsal mıdır?

Bugün, sizlere başlıktaki sorunun cevabına dair bazı argümanlar sunmaya çalışacağım. Yazının sonunda satrancın sanatsal olup olmadığı sorusuna dair şüphelerinizin azalacağını ümit ediyorum.

Satrançla ilgili herhangi bir argümanı sunabilmek ya da o argümanı çürütmek için en azından kültürel yeterliliğe sahip olmak gerekir. Sadece taşların hareketini ve oyunun kurallarını bildiği için satrancı bildiğini düşünen kişilerin, satrancın sanatsal olmadığı yönündeki eleştirileri tıpkı, sadece Cin Ali resmi çizebilen birinin Picasso’nun eserlerini eleştirmesine benzetiyorum. İyi bir satranç oyuncusu yaratıcılığı, düşünsel derinliği ve duygusal ifadeyi ortaya koyar. Dikkatle baktığınızda bireylerin iç dünyalarını, vizyonlarını ve deneyimlerini görebilirsiniz. Sanatçılar, hayal güçlerini kullanarak yeni formlar, renkler ve kompozisyonlar yaratır. Benzer şekilde, satranç oyuncuları oyun sırasında akıllarında tahtayı canlandırır, farklı hamleleri ve stratejik planları göz önünde canlandırır. İmgelem gücü, satrancın yaratıcı ve özgün ifade biçimleriyle tahtada hayat bulur. Sanat eserleri, semboller, metaforlar ve soyut kavramlar aracılığıyla anlamlar taşır. Satranç da aynı şekilde, strateji, taktik ve karar alma süreçleriyle düşüncenin bir yansımasıdır ve oyuncular, her hamlede bir anlam ve anlatı oluştururlar. İyi bir oyun, akıcı ve etkileyici hamlelerle doludur. Satrançta yapılan bir kombinezon, bir müzik parçası gibi ritim ve uyum içerir. Büyük ustaların oyunları, sanatsal bir şölen gibi izleyicilere keyif verir, hayrete düşürür, saygınlık uyandırır. Ve inanın milyonlarca insan satrancın sanatsal olduğu konusunda yanılmıyor.

Şimdi bazı diyagramlarla argümanımızı desteklemeye çalışalım. Ama öncelikle bu sanatsal diyagramlara ulaşmamı sağlayan Mehmet Nuri Altınsoy’a teşekkür ediyorum.

1. .. Şg8 2. Ae7 şah vezir çatalı var. Diğer yandan 1…fxg6 dan sonra 2.Vxh7 Şxh7 3.Kxg7 Şh8 4. Kh7 Şg8 5. Kag7 mat.

1. Şxg1 f2+ 2. Şh1 fxe1V 3. Fxe1 Kxf1 mat

1. Kxc5 Vxb7 siyah kazanır. 1. Kxd7 Kc1 mat. Beyazın yapacağı diğer bütün savunmalarda Kxc7 ya da Vxc7 ile kaleyi kazana siyah oyunu da kazanır.

Son örneğimiz birkaç gün önce oynanan Carlsen & Duda oyununda ortaya çıktı. Siyahın Vd2 hamlesine karşılık olarak Fg5!! oynayan Carlsen kalite kazanarak oyunu kazanmayı başardı.  Varyantlara göz gezdirelim. 1...hxg5 Vxh8+ beyaz kazanır. 1… Vxg5 Vxg5 2.hxg5 Kc8+ beyaz kazanır. 1…Axg5 Kc8+ beyaz kazanır. Tahtada üç taşın kontrol edip de koruyamadığı tek karenin g5 olması çok ironik!