Satrancın önündeki engeller

Ülkemiz uluslararası arenada, satranç açısından maalesef son derece geride kalmış bir ülkedir. Dünyanın en güçlü ilk yüz oyuncusu arasında kalıcı hiçbir sporcumuzun olmaması, bunun en somut örneği olarak önümüzde durmaktadır. Çok değerli ve yetenekli ustalarımız zaman zaman uluslararası turnuvalarda büyük çıkışlar yapabilse de, bu sadece bireysel çabalarının sonucudur. Neden böyle olduğu sorusunun cevabı ise oldukça basittir.

İzcilikten tutun satranca kadar tüm spor branşlarının temel sorunu, siyasi iktidarın ideolojik oyuncakları haline gelmesidir. Siyasetin sporu kontrol altına alması ise sporcuların, hakemlerin ve diğer spor emekçilerinin federasyon seçimlerinde delege olmalarının yönetmeliklerle engellenmesiyle başlamıştır. Bu sayede liyakatsiz siyasetçiler, bürokratlar ve tüccarlar bu yeni rant kapısını ortaklaşa sömürmeye başlamıştır. İç işlerinde özerk olması gereken federasyonlar, bir partinin il örgütü gibi yönetilmektedir.

Satranç bilgisine ve kültürüne sahip olmayan kişilerin satranç federasyonu yöneticisi olması, stratejik planlama ve programlar konusunda yetersizliklere yol açmaktadır. Satrancın yaygınlaşması ve daha fazla kişiye ulaşması için doğru eğitim programlarının oluşturulması, satranç organizasyonlarının etkin bir şekilde düzenlenmesi ve genç yeteneklerin desteklenmesi gerekliliği sürekli göz ardı edilmektedir. Eğitmenlerin nitelikli olmaları, oyuncuların doğru bir şekilde eğitilmeleri ve yeteneklerini geliştirmeleri için önemlidir. Ancak yöneticilerin satranç konusunda yetersiz olması, eğitmen seçiminde kaliteyi göz ardı etmekte ve bu da satranç seviyesinin düşmesine neden olmaktadır. Geçen hafta, antrenörlük belgesine sahip olmasına rağmen Albin Gambiti’nin adını bile duymamış bir ‘antrenör’ gördüm, maalesef.

Bizzat spor emekçileri tarafından yönetilmeyen her spor federasyonu başarısızlık çemberini asla kıramayacaktır. Dolayısıyla atılması gereken ilk adım, spor yönetiminin gerçek anlamda özerkleştirilmesidir.

Türkiye’de satrancın popüler olmamasının temel nedenlerinden bir diğeri, sosyal altyapı ve satrançla ilgili farkındalık eksikliğidir. Medyanın spor dünyasına yeterince ilgi göstermemesi de satrancın yaygınlaşmasına engel teşkil etmektedir. Ayrıca Türkiye’deki eğitim sisteminde akademik başarı genellikle ön planda tutulmaktadır, oysa gelişmiş ülkelerde sportif başarı da en az akademik başarı kadar desteklenmektedir. Geçmişte satranç, bazı ülkelerde olduğu gibi, eğitim sisteminin içinde daha fazla yer alıyor ve eğitim kurumları tarafından destekleniyordu. Ancak federasyon yöneticileri, tarikatların etkisindeki siyasete boyun eğerek satrancın eğitim sisteminden çıkarılmasına sessiz kaldılar.

Topluma satranç kültürünün aşılanması ancak özgür, bağımsız ve bilimsel çalışmalar sonucunda gerçekleştirilebilir. Ulusal bir satranç televizyonu, satrancın popülaritesini artıracaktır. Televizyonda düzenlenen satranç turnuvaları, maçlar ve analiz programları, izleyicilerin satranç sporuna olan ilgisini artırarak satrancın toplum içinde daha çok tanınmasına katkı sağlayacaktır. Bu popülerlik artışı, satranç sporunun daha geniş kitleler tarafından oynanması ve takip edilmesiyle sonuçlanacaktır. Satrancın zengin kültürel mirasının ve tarihini izleyicilere aktaran programlar, satrancın kökenleri, önemli satranç oyuncularının hayat hikayeleri gibi konuları ele alarak satranç kültürünün yaygınlaşmasına katkı sağlayacaktır. Bu da satrancın toplum içinde daha değerli ve önemli bir yere sahip olmasını sağlayabilir.

Satranç stratejilerini ve taktiklerini öğrenmek, halkın mantık ve düşünce yapısının olumlu yönde gelişmesini tetikleyecek bir unsurdur. Sanırım bu durum, mevcut iktidarı ciddi şekilde rahatsız eder. Zaten ettiği için okullardaki seçmeli satranç dersleri kaldırılmıştır. Gelecekte kurulacak olan bir satranç televizyonunda yayımlanan ‘mantık ve analiz’ konulu programın RTÜK tarafından ceza alabileceği kulağa çok distopik geliyorsa, bir satranç televizyonu kurarak gerçeklerle yüzleşmeyi deneyebilirsiniz…