Gerçeğe uygun olmayan bilgiler işçi için haklı fesih sebebidir

SORU: 09.07.2022 tarihinde özel bir şirkette metal işleme işçisi olarak işe girdim. İşe girerken iş sözleşmesini imzaladım. İmzalı nüshası bana verilmedi ve yaptığım iş tanımından başka işler yaptırıldım. İş sözleşmesini istedim, verilmedi. Noterden ihtarname yolu ile istedim, yine verilmedi. İş sözleşmemi tazminatlı veya tazminatsız feshetmek istiyorum. Hukuki açıdan nasıl yol izlemem gerekiyor? Şimdiden ilgi ve alakanız için teşekkür ederim. Yazılarınızı takip ediyorum. Siz var olun ki adalet var olsun.

CEVAP: İyi günler dilerim, ilginiz ve güzel dilekleriniz için çok teşekkür ederim. İş sözleşmesi genel bir düzenleme olarak kanunda aksi belirtilmedikçe özel bir şekle tabii kılınmamıştır. Dolayısıyla, iş sözleşmesi yazılı yapılabileceği gibi, sözlü de yapılabilir. Bu açıdan iş sözleşmesinin yazılı yapılmaması iş sözleşmesinin varlığını etkilememektedir. Ancak, takım sözleşmesi; çıraklık sözleşmesi, deneme süresi olan iş sözleşmeleri, bir yıldan fazla süreli belirli iş sözleşmeleri ve Basın İş Kanunu uyarınca gazetecilerin iş sözleşmeleri yazılı yapılmak zorundadır.

İş Kanunu’nun 8. maddesinin 2. fıkrasının amir hükmü gereği ise, süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Dolayısıyla, sizin belirsiz süreli iş sözleşmeniz bu açıdan yazılı olmak durumundadır. Ancak bu yazılı şekil geçerlilik açısından değil ispat şartı açısından işçiyi koruyucu bir düzenleme olarak uygulamada ele alınmaktadır. Yani bir işçinin yazılı sözleşmesi olmasa dahi örneğin 5 yıl çalışmış olsa da ortada sözlü bir iş sözleşmesi vardır.

Kanun ayrıca bu hükme rağmen yazılı sözleşme yapılmayan hallerde dahi, işvereni işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlü kılmıştır. Bu uygulama, işçi açısından ispat kolaylığı sağlamaktadır.

Size iş sözleşmesinin bir örneğinin verilmemiş olması bir iş sözleşmesi bulunmadığını göstermez. Bu durumda kanunda yer alan düzenlemeler işçi açısından işçi lehine yorum ilkesi gereği uygulanacaktır. İş sözleşmesinde yer almasa dahi, İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenen “İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı”nı düzenleyen maddesinde “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller başlığı altında (a) başlığında düzenlenen “İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa” hükmü gereği iş sözleşmenizi haklı nedenle feshetme hakkınız vardır. Bu durumda iş tanımınızı, yaptığınız işi tanıklar vasıtasıyla ispatlamaya çalışabilirsiniz. Tazminatsız fesih açısından ise, istifa etmeniz her zaman mümkündür. Ancak bu durumda da ihbar tazminatı ödememek için ihbar süresine uygun davranarak iş sözleşmesini feshetmelisiniz.