Yüzyıllık Apartheid

Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü kuruluşunun kutlanmasına az kala yüzyıl değerlendirmeleri yoğunlaşıyor. Sosyal Araştırmalar Vakfı (SAV) bir dizi etkinlik düzenledi bu konuda. Bunların hemen hemen tamamı SAV’ın Youtube hesabından izlenebilir.

Taner Akçam da bir kitap yazmış bu konuda, ismi Yüzyıllık Apartheid. Taner Akçam, Duvar gazetesinde Nevzat Onaran ile yaptığı söyleşide Apartheid rejimini şöyle tarif ediyor: “Apartheid, Güney Afrika’da 1948 yılında bir rejim olarak kurulduktan sonra uluslararası hukukun konusu oldu ve Birleşmiş Milletlerde birçok sözleşmede ele alındıktan sonra 1973 yılı itibarıyla açık bir suç olarak tanımlandı. Buna göre Apartheid, bir ırksal grubun veya grupların, ülkenin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamına katılımını engellemek için hesaplanan her türlü yasal önlem ve diğer önlemler ve özellikle bir ırksal grubun veya grupların üyelerini temel insan hak ve özgürlüklerinden mahrum bırakarak, bu tür bir grubun veya grupların tam gelişimini engelleyen koşulların kasıtlı yaratılması suçudur.”

Yine aynı söyleşide Akçam, Türkiye’de Apartheid hukuk sistemi olduğunu iddia ediyor. Şöyle diyor: “Özetle, ülkemizde hukuk sistemi Apartheid’dır. Ve üç kademeli hiyerarşiye dayanan bir sistem kurulmuştur. Hıristiyan ve Yahudiler bu hiyerarşinin en altında yer alırlar. Kürtler ve Aleviler ikinci sıradadırlar. Deyim yerindeyse ara tabakadırlar. Sünni Türkler ise hiyerarşinin en üstündedirler. Bu boyutuyla, kendi vatandaşlarına karşı suç işleyen bir rejimden söz etmek yanlış olmayacaktır.”

Hukukçular, Apartheid hukuk sistemi konusuna itiraz edeceklerdir muhtemelen ama Cumhuriyet’in yüzyılı tartışmaları içinde “Bir ulus yaratılması”, “devletin yüzyılında değişen ve değişmeyen tehdit algıları” konularının tartışılması gerekir bence.

Bu konular riskli olduğu için belki çok fazla tartışılmıyor.

Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma ve Avrupa’da uluslaşma döneminde Osmanlı İmparatorluğu yöneticilerinin ulus yaratma çabaları: Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük ve daha sonra Cumhuriyet Dönemi’nde Türkçülük ve Türk-İslamcılık gibi ideolojik önermeler; bu politikaların sonuçları…

Tehlike algıları: Osmanlı Dönemi milliyetçilik tehlikesi ve daha sonra Ermeni ve gayrimüslim tehlikesi; Cumhuriyet Dönemi komünistler ve Cumhuriyet karşıtı İslamcılar, daha sonra Kürtler ve son altmış yılda komünistler, İslamcılar (son yirmi yıl hariç), Kürtler ve son yirmi yılda Kürtler ve komünistler…

Bir de tabii yüzyıllık asimilasyon politikaları.

Taner Akçam ve Nevzat Onaran Cumhuriyet’in yüzyılı tartışmalarında tartışılmaktan çekinilen konuları gündeme getirdi.

Bakalım bu konularda neler söylenecek?