"Araçta sanatçı var mı?"

“Tunceli Valiliği tarafından Munzur Festivali’nde Grup Yorum, Grup İsyan Ateşi ve Veradardz Folk Grup’un sahne alması yasaklandı. Gözaltına alınan Grup İsyan Ateşi üyeleri şehir dışına götürüldü.”

Bu haber Evrensel’in internet sitesinde 1 Ağustos 2023 günü yayımlandı. Belediye bu yasak kararına rağmen festivalin gerçekleştirileceğini açıklarken, sonrasındaki tutumun nasıl olacağı merak konusuydu.

Ben de festival kapsamında düzenlenen “Türkiye’de son siyasal gelişmeler ve basın özgürlüğü” konulu panelin konuşmacılarından biri olarak Dersim’e geçmek üzere, 4 Ağustos’u 5 Ağustos’a bağlayan gece Elâzığ Havalimanına indim. Az sonra da benimle aynı uçakta festival için gelen bir müzisyen arkadaş ile birlikte belediyenin gönderdiği araçla Dersim’e doğru yola çıktık. Yolda festivale dair yasaklar da dahil sohbet ederek ilerliyoruz.

Sanırım Dersim’in girişindeki arama ve kontrol noktasında durdurulduk. 1990’lı yıllarda gazetecilik yapmış olan bölge illerine gelmiş olanlar o dönemde bu tür kontrollerin çok kısa aralıklarla yapıldığını hatırlayacaklardır. Hatta ‘faili meçhul’ dönemlerinde Diyarbakır merkezden kentin bir ilçesine ya da köyüne gidiyorsak gazeteci olduğumuzu gizlediğimiz zamanlar olurdu. Bu tür kontrollere kısa bir süre ara verilmişti ve yeniden başlandı.

Festival nedeniyle bazen polis bazen de askerlerin bulunduğu arama noktaları dikkat çekiyor. Bizi durduran yanlış hatırlamıyorsam polisti ve bir yandan elindeki listeye bakıp diğer yandan da aracımızın içine doğru yönelerek sordu: “Araçta sanatçı var mı?​”

1992 yılından beri bu ülkede gazetecilik yapan biri olarak değişen aralıklarla OHAL kanunları ile pratiklerinin hüküm sürdüğü bölge illerine gelirim. Kontrol noktasında durdurulup, “Gazeteci var mı?​” sorusuna tanık olmuştum. Zaten isminiz daha siz o noktaya gelmeden o listede sizi bekliyor olurdu. Ama 31 yıldır gazetecilik yapan biri olarak kontrol noktasında “Araçta sanatçı var mı?​” sorusuyla ilk kez karşılaşmıştım. Evet vardı. Eğer bu yazıyı okursa beni bağışlasın, şu anda ismini anımsayamadığım bir baterist arkadaşla birlikte yolculuk ediyorduk. “Var” diyerek kimliğini uzattı. Polis kimliğini alarak elindeki listeye bakıp, sonra da baterist arkadaşın yüzüne bakarak, “Tamam geçebilirsiniz” dedi. Gözaltına alınıp şehir dışına götürülen sanatçılarla kıyaslandığında şanslıydı bizim baterist.

Dersim’e girdikten sonra, Hozat’taki bir çevre paneli için kente gelmiş olan gazetemizin yazarlarından, sevgili dostum Özer Akdemir ile bir araya geldiğimizdeki sohbetimiz sırasında bana sorduğu sorulardan biri şu oldu: “Arama noktasında sizi durdurduklarında ‘Araçta sanatçı var mı?​’ diye sordular mı?​” Meğer aynı soruyu onun bulunduğu aracı durdurduklarında da sormuşlar.

Gazeteci Melike Çapan’ın hazırladığı ve Gökçeada’da açılması planlanan “Yeniden Buluşacağız: İmroz’un 1964 Belleği” sergisinin baskılar sonucu iptal edilmesi ve Bursa Nilüfer Belediyesinin bu yıl 2-3-4 Eylül tarihlerinde Balat Ormanı’nda 7’ncisini düzenleyeceği Nilüfer Müzik Festivali’nin, valiliğin konaklama ve içki yasağı üzerine iptal edilmesinin ardından o arama noktasındaki soru yeniden aklıma geldi. AKP dönemindeki sayısız festival ve konser yasağına eklenen yenileriyle birlikte sanata ve sanatçıya yaklaşım konusunda gelinen noktayı bir cümlede nasıl tanımlarsınız diye sorulsa artık yanıtım hazır: Araçta sanatçı var mı?