Unutulmaz büyük aktör Salih Tozan (2)

Tiyatrodaki yükselişini sürdürürken alkolle dostluğunu arttırır ve birbirinden ilginç komik anılar yaşar, yaşatır çevresine. Örneğin bir gecede üç ayrı tiyatroda sahneye çıkar oyunda kadroda yer almadığı halde. Muammer Karaca Tiyatrosu’ndayken Muammer Bey’le tartışır ve oyunu bırakıp çıkar, Ses Tiyatrosu’na gider “ben geldim sizde oynayacağım” der. Oyuna girer oynar. İçki etkisini göstermiştir ordan da çıkıp Tan Tiyatrosu’na gider yine “ben geldim tiyatroda oynayacağım” der, tuluat yapılıyordur, gir derler ve aynı gece üçüncü kez orada çıkar sahneye…

Yine o yıllarda Pangaltı’da Kulüp Meyhanesi vardır, ön tarafında olan Tan sineması tiyatroya dönüştürülmüştür, Salih Tozan da orada oynuyordur. Perde aralarında Kulüp Meyhanesi’ne gider, bardağı hazırdır ve rakısını içip oyuna geri döner.

Birgün yönetmen Sırrı Gültekin’le Ankara’ya gidiyorlardır, arabada Öztürk Serengil de vardır. Sırrı Bey Salih Tozan’dan içmemesini rica etmiştir fakat Salih Tozan çıkardığı şişeden ara ara içiyordur Sırrı Bey ne içtiğini sorar, su yanıtını alır, inanmaz ve şişeyi ister. Koklar ve birkaç yudum içer, gerçekten de sudur. Fakat gerçek sonradan anlaşılır, Salih Tozan aynı şişeden iki tane hazırlamıştı, birinde su diğerinde votka vardır.

SALİH TOZAN SİNEMADA

Bu kadar etkileyici büyük bir aktörün sinemada da olmaması olanaksızdır. Biraz da ekonomik nedenlerle sinemaya hayır diyemez Salih Tozan. 1950’lerin başlarında girdiği sinemada etkileyici, tipi sesi ve oyunculuğuyla kısa sürede sevilen ve aranan bir oyuncu olmayı başarır; karakter oyuncusu olarak yan rollerde yer edinir ve adını tiyatrodan sonra sinema tarihine de yazdırır.

Kimseyi üzemeyen, hayır diyemeyen Salih Tozan’ı evine ilk giden alır, sete götürür. Para konuşma, söyleneni, verileni alır. Bu da çoğu kez yapımcılar tarafından kullanılır, suistimal edilir. Setten sete koşan Salih Tozan 1960 yılında 13, 61’de 22, 62’de de 22 filmde yer alır.

1950-1963 yılları arasında 110 filmde oynayan Salih Tozan1962 yılında ilk ve son kez Oya Tarı’yla birlikte Sırrı Gültekin’in yönettiği “Damat Beyefendi” filminde başrolde oynar. Filmin diğer rollerinde Meral Sayın, Gazanfer Özcan, Suna Pekuysal, Birsen Kaplangı, Ersun Kazançel, Necdet Tosun ve Şevkiye May vardır.

1958’de oyuncuların da filmografilerinde ayrı ve önemli bir yeri olan başyapıt filmlerden “Üç Arkadaş’ta (1958) önerilen diğer isimler yerine Salih Tozan’ı da oynatan Yönetmen Memduh Ün Salih Tozan’ın çok başarılı olduğunu, sonraki filmlerinde de oynatarak ölene kadar birlikte çalıştıklarını söyler.

İnsanlar artık ne yazık ki “Üç Arkadaş” filminde izlediği, belki de çocukluğunda yaşadığı sevgi, dostluk ve dayanışma ruhunu, bugünün dünyasında bulamıyor. Film o gün de bugün de bu nedenle çok sevilmişti, seviliyor. Filmin unutulmaz başrol dörtlüsü (Muhterem Nur, Fikret Hakan, Salih Tozan, Semih Sezerli) ve yönetmen Memduh Ün artık hayatta değil. Memduh Ün bir başka bir başyapıt olan “Kırık Çanaklar”da da (1960) önemli bir rolde oynatır. Genç yaşında çok yaşlı bir dedeyi oynayan Salih Tozan yine çok etkileyici harika bir oyunculuk sergiler. Yine Memduh Ün’ün 1961 tarihli filmi “Avare Mustafa” filminde Ayhan Işık, Fatma Girik, Semih Sezerli, Mümtaz Enen, Suphi Kaner’le birlikte sinema oyuncusu değil de mahalle komşumuz Mehmet amca gibi izleriz. Yer aldığı bir başka başyapıt da senaryosunu Vedat Türkali’nin yazdığı Ertem Göreç’in yönettiği “Otobüs Yolcuları” (1961) filmidir.

4 kez evlenen Salih Tozan ilk evliliğini iki çocuğunun da annesi olan İzmir Şehir Tiyatrosu’ndayken oyuncu arkadaşı Nermin Çakar’la yapar. Ses Tiyatrosu’nda oynarken salonda gösteri yapan bir Alman revüsünde dans eden “revü kızları”ndan baş dansçı Salih Tozan’ın hayatı boyunca unutamadığı büyük aşkıdır.

Pangaltı Tiyatrosunda rol arkadaşlarından biri olan   Zafer Önen şunları söyler Salih Tozan için: “Perde arasında Kulüp Meyhanesine gidi içer, finale oyunu kapatmaya gelirdi. Birgün yetişemedi, o geldiğinde oyun bitmişti, saatine baktı özür dileyeceğine ‘keratalar 5 dakika erken bitirmişsiniz’ diye bize kızdı. Çok içerdi ama onun da bizim bilmediğimiz bir nedeni vardır. Çok yetenekli bir kardeşimizdi, her giydiği elbiseye uyabilen, her rolü kaldırabilen, komedisini. Dramını, trajedisini, müzikalini oynayabilen komple bir oyuncuydu.”

Salih Tozan Balık Pazarı’nın Çiçek Pasajı’nın müdavimlerindendir, gece yaşamayı ve içmeyi sever. Nevizade sokağındaki dönemin meşhur meyhaneci Lambo’nun mekânı parasız kaldığında veresiye içebileceği bir yerdir. Buralarda Sait Faik, Orhan Veli, Orhan Kemal, Abidin Dino, Settar Körmükçü, Metin Eloğlu gibi dönemin önemli sanatçılarıyla oturup içerlerdi.

“Bir hastalık nedeniyle gittiği Şişli Etfal Hastanesi’nde tanıştığı hemşire Samime Bozlar Salih Tozan’a büyük ilgi gösterir ve sonrasında evlenirler. Salih Tozan’a sahip çıkan Samime hemşire aktörün hayatına da düzen ve canlılık getirir. Hayatının sonuna kadar yanında olur, gözü gibi bakar.”

Tanıdığı, tanımadığı herkese “canım efendim, mirim” diye hitap eden, nüktedan çelebi biri olan, halktan biri görüntüsüyle, mütevazi yaklaşımlarıyla, babacan, sıcak tavırlarıyla herkesle kolay kaynaşıp arkadaşlık yapan, parayı elinde bile görmek istemeyecek kadar sevmeyen Salih Tozan, kitap okumayı, parası dahil elindekileri paylaşmayı seven, Çetin Altan’la Orhan Kemal’le birçok önemli yazarla, sanatçıyla dostlukları olan, Neyzen Tevfik’le arkadaşlık yapmış biridir.

Yakalandığı Siroz hastalığı sonrası 16 Şubat 1963 yılında aramızdan ayrıldığında

Şişli camiinde yapılan cenaze törenine inanılmaz bir kalabalık katılır. Hayatı boyunca celebi tavrıyla filmleriyle ve gerçek hayatta karşılaşıp dokunduğu simitçisinden esnafına, sanatçısına kadar tüm sevenlerinin katıldığı inanılmaz bir kalabalıkla uğurlanır son yolculuğuna.

Balıkesir'de Salih Tozan Kültür Merkezi, Türkiye'nin birçok cadde ve sokağı onun adını taşımaktadır.

Yararlandığım kaynak:
Salih Tozan belgeseli: Unutulmaz Aktör Salih Tozan. Yönetmen-senaryo: Yılmaz Atadeniz, Asistan yönetmen: Mesut Kara. Yapım: Atadeniz Film, 2006