Oyun endüstrisinde yeniden ‘grev’ sesleri

Ekonomik büyüklükte sinema ve müziği aşarak eğlence endüstrisinin en büyük parçası haline gelen dijital oyunlar sektörünün ilk sendikalı grevi Sinema Oyuncuları Derneği ve Amerikan Televizyon ve Radyo Sanatçıları Federasyonuna (SAG-AFTRA) bağlı, oyun yapımlarında çalışan seslendirme sanatçıları ve aktörlerin 11 büyük oyun yapımcısına karşı 2016 sonlarında greve gitmesi ile başlamıştı. SAG-AFTRA görüşmelerde ürünün yayımlanması sonrasındaki başarısına bağlı performans ödemeleri, seslendirme sanatçılarının zorlu ve stresli işlerde aralıksız kayıt sürelerinin kısaltılması ve aktörlere oyun hakkında yeterli bilgi verilmesi gibi taleplerde bulunmuştu. 340 gün süren grevin sonunda aralıksız kayıt sürelerinin kısaltılması ve aktörlere yeterli bilgi verilmesi konusunda kazanımlar elde edilmişti. Ücretler konusunda da kısmi bir kazanım elde edilmiş ancak “residuals” olarak anılan ardıl ücretler konusunda kazanım sağlanamamıştı.

2016-2017 grevinin sonunda oyun yapımcıları ile yapılan 3 yıllık kontrat 2020’de 2 yıl, 2022’de ise 1 yıl daha uzatıldı. Mevcut kontratın uzatmalarının sonuna doğru gelirken SAG-AFTRA yönetimi yapımcılarla görüşmelerde yeterli sonuç alınamadığını duyurarak 10 büyük oyun yapımcısına (Activision, Blindlight, Disney, EA, Epic, Formosa, Insomniac, Take 2, Voiceworks, WB Games) karşı grev ilan etme yetkisini üyeleri arasında oylamaya sundu. 25 Eylül’de sonuçlanacak oylamadan “evet” çıkarsa SAG-AFTRA yönetiminin eli yapımcılarla görüşmelerde biraz daha güçlenmiş olacak. Film yapımcılarına karşı 57 gündür grevde olan SAG-AFTRA’nın oyun yapımcılarından talepleri mevcut grevleri ile benzerlik gösteriyor:

• Ücretlerde ilk yıl yüzde 11, ikinci ve üçüncü yıllarda yüzde 4 artış
• Yapay zeka kullanımının sanatçıların haklarını koruyacak şekilde kısıtlanması
• Kamera önündeki sanatçıların, kamera arkasındaki sanatçıların sahip olduğu saatte beş dakikalık dinlenme süresine sahip olması
• Dublör gerektiren veyahut da tehlike barındıran işlerde sette sağlık personeli bulundurulması
• Ses stresi için koruma tedbirleri

Oyun sektörü; tarihsel gelişimi ve yapısı itibarıyla uzun yıllar boyunca örgütlenmeye ve sendikalaşmaya yabancı bir sektördü. Çoğunluğu kötü çalışma koşullarına odaklanan irili ufaklı eylemler ve çeşitli örgütlenme çabaları ile bu durum son 10 yıldır değişiyor. 2016-2017 grevi sadece seslendirme sanatçıları ve aktörler için değil sektördeki diğer çalışanların sendikalaşma ile tanışmaları açısından da önemliydi. SAG-AFTRA ile anlaşma sağlanamazsa aktörler ve seslendirme sanatçılarından oluşan küçük bir kesim greve gidebilir. Böyle bir grevin sendikalaşmaya düne kıyasla çok daha olumlu bakan sektörün diğer alanlardaki çalışanlarında etkisi de 2016-2017 grevine kıyasla daha güçlü olacaktır.

Öte yandan SAG-AFTRA’nın Hollywood grevindeki bazı pratiklerinin tartışmalı olduğunu not düşmek gerek. Grev başladığından bu yana SAG-AFTRA çeşitli koşullar koyarak 300’ü aşkın yapımın çekimlerinin devam etmesine izin verdi. SAG-AFTRA bu özel anlaşmaları talep ettikleri koşulların sağlanmasının ne kadar kolay olduğunun ispatı olarak savunsa da sanatçılar arasında bu yaklaşımı grevin zayıflatılması olarak görenler azımsanamayacak sayıda. Söz konusu anlaşmaların üyeler arasında oylamaya götürülmemiş olması da memnuniyetsizliği arttıran faktörlerden. Benzer bir yaklaşımın oyun yapımcılarına karşı güçlü bir zafer elde etme olasılığı zayıf görünüyor.