Meksika’da devir teslim

Meksika’da 2024’te gerçekleştirilecek olan başkanlık seçimleri için muhalefetin ve iktidar partisi Morena’nın adaylarını belirlemiş olmasıyla kampanya süreci de başlamış bulunuyor. Halk onayı halen yüzde 60’larda bulunan Andres Manuel López Obrador’un aday belirleme sürecine dahil olmaması ve adaylar arasında bir tercihte bulunmaması parti içinde bir ölçüde yıpratıcı bir süreç halini alan bir aday adayı çekişmesi yaratmıştı. Adaylık için Dışişleri Bakanlığı görevinden ayrılan Marcelo Ebrard, yine adaylık için Mexico City valiliğinden ayrılan Claudia Sheinbaum iktidar partisinin başkan adayı olmak için yapılan parti içi seçimlerde en favori iki aday olarak yarıştılar. Geçen hafta parti seçimlerinin tamamlanması ile Sheinbaum’un adaylığının kesinleşmesi, Ebrard’ın seçim sürecine yönelik usulsüzlük eleştirilerinde bulunmasına yol açtı. Ebrard dışındaki tüm adayların, Sheinbaum’un zaferini kabul ederek ona desteklerini açıklaması aslında yeni hükümette bir pozisyon elde edecekleri anlamına geliyor. Ebrard için de bu durum geçerli. Ancak Ebrard’ın Sheinbaum’a destek mi olacağı yoksa bağımsız bir adaylık sürecine mi gireceği şu aşamada belli değil. Her halükarda 2024’te Meksika’nın başkanı ilk defa bir kadın olacak.

Muhalefet ise, Morena’ya benzer bir süreç ile aday belirlemeye çalıştıysa da son anda seçim sürecini iptal ederek tüm başkan adaylarının Xóchitl Gálvez’in adaylığında mutabık kaldıklarını ilan etmeleri ile adayını belirlemiş bulunuyor. PAN, PRI ve PRD’nin ortak adayı olan Gálvez anketlere göre Sheinbaum karşısında pek başarılı olamayacak gibi gözüküyor. Son gerçekleşen ara seçimlerle birlikte Morena ülkedeki eyaletlerin çoğunluğunun valiliklerini elinde bulunduruyor. Ancak AMLO sonrasındaki süreçte toplumsal desteğin ne kadar devam edeceğini tahmin etmek zor. AMLO toplumun birçok kesiminden kabul gören ve hatta bir kısmı açısından idol konumunda bulunan bir politikacı. Bununla birlikte anayasal yapı tekrar seçilmeyi mümkün kılmıyor. Parti üzerinde etkide bulunmasının önünde bir engel bulunmayan AMLO’nun ise buna rağmen böyle bir rolü üstlenmek istemediği açık. Morena’nın AMLO’suz nasıl bir hareket olarak dönüşeceğini görmek için de zaman gerekecek.

Bir yandan Meksika iç siyasetin ısındığı bir dönemden geçerken AMLO çok nadir olan dış ziyaretlerinden birini Kolombiya’ya gerçekleştirdi. AMLO’nun ilk durağı bölge ülkelerinin uyuşturucu ile mücadele stratejilerini tartıştıkları ve yeni politikalar oluşturulmasının planlandığı konferansın gerçekleştirildiği Cali kenti oldu. Özellikle bölgedeki yerli halklarının geleneksel olarak kullandığı koka yaprağının uyuşturucu kategorisinin değiştirilerek sarı kategoriye alınması üzerine ortak bir düşüncenin ortaya çıkmış olduğu görülüyor. Aynı zamanda uyuşturucu ile mücadelede, yasal ekim ve kontrollü dağıtım gibi yöntemlerin de kullanılması gerektiği yönünde bir strateji değişikliği de konferansta öne çıkan konulardan biri. Özellikle Bolivya delegasyonunun yasal ekim tecrübelerinin örnek alınması ve bunun sonuç metnine yansıtılması büyük bir ihtimal. Bu dönüşüme en büyük itiraz ise Peru’dan geliyor.

Hiç şüphesiz ki ABD’nin bugüne kadar sonuç vermemiş olan kartellerle sürekli savaş stratejisinin yerine yeni ve bölge halklarının tecrübelerinden ve geleneklerinden yararlanılarak bir strateji belirlenmesi çok önemli bir yenilik. Güvenlik retoriğinin yükselişte olduğu, uyuşturucu kartelleri arasındaki çatışmanın derinleştiği ve kayıpların arttığı bir dönemde uyuşturucu ile legalizasyon ve kontrollü kullanım gibi araçları öne çıkararak mücadele etme önerisi kamuoyunun genelinde kabul bulmuyor. Bu sebeple, bölgesel olarak bu tip kararların alınıp uygulanması gerçek anlamda uyuşturucu ile mücadeleyi silahsızlaştırma yönünde cesur bir adım anlamına geliyor. Obrador’un siyasal mirasının sadece Meksika için değil, bölgesel iş birliği açısından da yeri doldurulması zor bir niteliğe sahip olduğu ise yadsınamaz bir gerçek.