Sigortasız çalıştırma müfettiş raporu ile saptanmışsa beş yıllık hak düşürücü süre yoktur

SORU: Merhabalar Devrim Hanım. Evrensel gazetesindeki işçi hak ve sorunları ile ilgili sorulan sorulara verdiğiniz yanıtlarınızı takip ediyoruz. Hatta bazı yanıtlarınızı, fabrikada çalıştığımız bölümün panosuna asıp, işçi arkadaşların bilgilenmesine katkı sunmaya çalışıyoruz. Özellikle sendikasız fabrikalarda köşeniz bizlerin bilgilenmesine yardımcı oluyor. 14 Ağustos 2023 tarihli Evrensel’deki köşenizde bir işçi arkadaşımızın sorduğu soruya benzer bir soru üzerine, bizleri aydınlatırsanız seviniriz. Ben 14 Ağustos 1982 doğumluyum. Halen Gebze Organize Sanayi Bölgesi’ndeki bir fabrikada çalışıyorum. İlk işçilik hayatım 1997 yılında 15 yaşında Çayırova’da bir tekstil atölyesinde çalışarak başladı. Bu iş yerinde sigortamız yapılmamıştı. Sigorta tespit davası açmak için gerekli olan 5 yıllık süreyi aşmış bulunduğumuzu yazınızda öğrenmekle birlikte, sormak istediğim şu: Sigortasız çalıştırıldığımız bu atölyede belgesini size de sunduğum üzere yapılan SSK denetiminde bizlerin sigortasız çalıştırıldığı, SSK iş müfettişlerince tespit edilmişti. Bu belge zaman aşımını ortadan kaldıran, bizlerin sigorta tescilimizi yapabilmek için geçerli bir belge midir? Bunun dışında bu tekstil atölyesinde çalıştığımızı belgeleyecek başka bir belge yoktur. Size sunduğumuz bu belgeye dayanarak dava açabilir miyiz? Sigorta tescilimiz durumunda EYT’den yararlanabilir miyiz? Teşekkürler.

CEVAP: İyi günler ve ilginize çok teşekkürler. Sizin de sorunuzda belirttiğiniz üzere, sizin açmanız gereken dava hizmet tespit davasıdır. Hizmet tespit davası, sigortasız çalışmış olduğunuz dönemin sigortalı olarak belirlenmesi ve mahkemece tespit edilen bu dönemin sizin sigortalı çalışma sürenize eklenmesine ilişkin bir davadır. Sigortalı çalışma bir hak ve yasal olarak kimse sigortasız çalışmayacağı kabulü ile bu dava kamu düzenine ilişkin dava niteliğinde kabul edildiği için, dava açmadan önce zorunlu ara buluculuğa tabii değildir. Yani, doğrudan dava açılabilir.

Sizin de sorunuzda belirttiğiniz üzere, hizmet tespiti davası açısından 5 yıllık hak düşürücü dava açma süresi bulunmaktadır. Ancak bu süre tüm hizmet tespiti davası açısından uygulanmaz. Sigortalılık ile ilgili belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları SGK tarafından tespit edilemeyen sigortalıların, çalıştıkları hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurmaları gerekmektedir. Dolayısıyla, sigortalılık ile ilgili belgeleri kuruma verilen işçiler açısından bu 5 yıllık hak düşürücü süre yoktur. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde işverence verilecek belgeler belirtilmiştir. Aylık sigorta primleri bildirgesi (... Yön. madde l6), dört aylık sigorta primleri bordrosu (... Yön. madde 17), sigortalı hesap fişi (... Yön. madde 18) vs.dir. Yönetmelikte sayılan bu belgelerden birisinin dahi verilmiş olması halinde artık kanunun 79/10 maddesinde yer alan hak düşürücü süreden söz edilemez. Yargıtay uygulamasında anılan maddenin yorumu geniş tutulmakta; eğer sayılan belgelerden birisi işveren tarafından verilmişse burada kurumun işçinin çalışmasından haberdar olduğu ve artık hizmet tespiti davası için hak düşürücü sürenin varlığından söz edilemeyeceği kabul edilmektedir. (Yargıtay 21. HD, 13.06.2019 Tarih, 2018/6120 E, 2019/ 4340 K)

“... Yönetmelikle tespit edilen belgelerin (işe giriş bildirgesi) verilmesi durumunda hak düşürücü süreden bahsedilemeyeceği gibi çalışmaların sigorta müfettiş raporu ile saptanması durumunda da hak düşürücü sürenin geçtiğinden söz edilemeyeceği açıktır. Bir sigortalının askere gitmeden önce çalıştığı iş yerine askerliğe müteakip girmesi durumunda hizmet akdi mecburi hizmet nedeniyle kesilmiş olduğundan artık hak düşürücü sürenin oluştuğundan bahsedilemez. Davacıya ödenen ücretten sigorta primi kesilen hallerde, davacının iş ve sosyal sigorta mevzuatının öngördüğü sigorta hak ve yükümlülüklerini yerine getirmesi nedeniyle Kurumun yasadan kaynaklanan denetim ve inceleme görevini yapmaması karşısında hak düşürücü sürenin işlemeyeceği kabul edilmelidir.” Yargıtay 21. HD, 13.06.2019 Tarih, 2018/6120 E, 2019/ 4340 K)

Yukarıdaki Yargıtay kararında da görüleceği üzere Yargıtay, ilgili maddenin yorumunu geniş tutmakta ve sizin durumunuza benzer şekilde çalışmaların sigorta müfettiş raporu ile saptanması durumunda da beş yıllık sürenin işlemeyeceğini ifade etmektedir. Ayrıca, sorunuzda belirtmiş olduğunuz belgeye göre de sigorta müdürlüğüne gerekli bildirimin yapıldığı bildirildiğine göre, ayrıca bu belgenin atıfla işaret ettiği sigorta müdürlüğünün işlemi de hak düşürücü süreyi keser.

Bu belgeye dayanarak hizmet tespit davası açabilirsiniz.