Savaş ve barış: Bulaşıcı hepatit

Ortadoğu’da yine ölüm var, katliam var. Ama yaşama dair güzel gelişmeler de olmuyor değil. Misal Mısır, hepatit C hastalığının bertaraf edilmesine yönelik çalışmalarla, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) kriterlerine göre onay alarak ‘altın seviye’ statüsüne geçebilen ilk ülke oldu.

Yakın yıllara kadar tedavisi olmayan hastalıklar arasında hepatit C de yer alırdı. Üstelik hepatit B ve hepatit A için koruyucu aşı varken C hepatiti için bu mümkün değildi. Hâlâ da yok. Kolay değil, karaciğer sirozu ve ona bağlı ölümlerden başat sorumluydu bulaşıcı sarılıklar.

Ama şimdilerde koruyucu aşısı olmasa da hepatit C tedavi edilebilir bir hastalık. Üstelik birkaç hafta içinde sonuç alınabilmekte. 

Bulaşıcı sarılık olarak isimlendirilen hepatitin tüm formları cinsel yolla bulaşabildiği gibi gebelikte anneden bebeğe geçebilmekte. Hasılı kan, tükürük dahil tüm vücut sıvıları ile bulaşması mümkün. Hijyen sorunu olan pedikür, manikür işletmeleri ve aynı jiletle tıraş önemli bulaş noktaları.

Türkiye’de hepatit B aşısı, 1998 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından ülke genelinde ücretsiz olarak uygulanmaya başladı. Bu sayede ücretsiz aşı olabilen yeni kuşaklar en azından B hepatitinden korunmuş oldu.

Mevcut durumda geçmişin bakiyesi nedeniyle tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de geçmişte B ve C hepatiti olup da kronikleşen hasta ve taşıyıcıların saptanması ve tedavi programına alınması gerekiyor. Dünya genelinde “60 milyona yakın kronik hepatit C enfeksiyonlu hasta” olduğu tahmin ediliyor. 

Mısır’ın Gazze ile sınır kapıları savaş bağlamında kısmen kapalı. “Savaş bir halk sağlığı sorunudur” açıklaması ile yakın yıllarda TTB başkan ve Merkez Konsey üyelerini tutuklayan zihniyet, Mısır’da sınırın öte yakasında “Gazze’de neden hâlâ hepatit C ile ölümler devam ediyor ya da daha da artacak” sorusunun elbette yanıtını biliyor. Savaş ve çatışmalar salt topla, tüfekle öldürmüyor. Aynı zamanda tedavi edilebilir ve önlenebilir hastalıklar bahsinde çözümü, aşılamayı, tedaviyi engelleyici özelliği ile de öldürüyor. 

Mısır sağlıkta bir başarı öyküsü ile gündemde. Hepatit C ile enfekte nüfusun yüzde 80’e tanı koyup, bunların yüzde 70’den fazlasında tedaviyi hayata geçirdiği için DSÖ tarafından örnek ülke gösterilmiş oldu yakın zamanda. Ama yanı başında Gazze’de bu hafta su ve elektriklerin kesilmesi artacak bulaşıcı hepatit demek.

Eğlenirken topluca katledilen İsrailli Yahudi gençlerden, İsrail bombardımanı ile katledilen Filistinli çocuklara bir sözümüz olmalı: İnsan olarak mahcubuz. 

Savaşlar da aynen bulaşıcı hastalıklar misali önlenebilir ve önlenemediğinde olumsuz sonuçları küresel olarak hissedilen insanlığın ortak sorunlarıdır. Aynen bulaşıcı hastalıklar misali hiçbir savaş, katliam, insanlık suçu lokal değildir, evrenseldir. Çözümü de öyle olmalı.

Sağlıcakla kalın.