Gazze, Çin'in büyük planlarını sarstı mı?

Çin’in son zamanlardaki Küresel Kalkınma Girişimi gibi eski Üçüncü Dünya-yeni Küresel Güney’i uluslararası bir ağ dahilinde mobilize etme girişimlerini, BRICS’i bu yönde kullanmasını, Ortadoğu’yu yeni aktif süper güç politikaları için ilk adım olarak kullanmasını yakından takip ediyoruz.

Geçtiğimiz hafta Pekin’de Kuşak ve Yol Girişimi’nin 10. yılı vesilesiyle toplanan üçüncü Kuşak ve Yol Forumu, Çin’in başarılı gördüğü tüm bu girişimlerin ve politikaların yol haritasını dünya liderlerinin katılımıyla açıklayacakları bir zirve noktası olacaktı.

Hemen öncesinde Gazze savaşının patlak vermesiyle, bu forumun küresel düzen için önemine gölge düştü. Çin, kendisi temel olarak Abbas Hükümetini muhatap aldığı için Hamas’ın dahil olduğu bu denkleme ilk etapta ağırlığını koyamadı. Daha sonra, ABD’nin İsrail devletini desteklediği ve kendisinin liderliğini yapmaya soyunduğu Küresel Güney’in Filistin halkından yana tavır aldığı açıklığa kavuşunca, Çin de İsrail’le bölgedeki ilişkilerini soğutmak pahasına tavrını Filistin’den yana koydu.

Bu bocalamalar yaşanırken, Kuşak ve Yol Forumuna katılacak liderlerin sayısında ciddi bir düşüş oldu. Bu düşüş, Kuşak ve Yol Girişimi’nin (KYG) küresel düzende ağırlığını yitirdiği şeklinde yorumlansa da, Forum’un kapanış açıklamaları, Çin hükümetinin Kuşak ve Yol Girişimi’ni anlık ihtiyaçlara yanıt verecek şekilde yeniden düzenlemekte olduğunu gösterdi.

Forum’un en önemli sonuçlarından biri, Avrupa Birliği’nin KYG’ye rakip çıkardığı Küresel Geçit projesiyle KYG’nin ortaklaşma hedefiydi. Bu, ABD’nin yine KYG’ye rakip çıkardığı daha iyi bir dünyayı yeniden inşa et projesinin yalnız bırakıldığı anlamına gelecek.

AB’nin yanı sıra Birleşmiş Milletler de KYG’nin sadece bölgesel değil, küresel meselelere de eğilmesini beklediğini bu forumda açık etti. Örneğin, Gazze’nin geleceğini de ilgilendiren bir şekilde, KYG’nin felaket ve savaş bölgelerine “acil altyapı” yatırımı yapması bekleniyor.

Benzer şekilde, BM çevre kaygılarıyla KYG’nin katma değer yaratmayan, inşaat sektörüne yarayan yatırımlarını kesmesini ve Kuşak ve Yol Yeşil Kalkınma İşbirliği’ne önem vermesini istiyor.

Çin de bu beklentilerle uyumlu olarak artık daha küçük ama katma değeri olan projeleri fonlayacağını ilan etti. Dijital ya da yeşil teknolojilerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için 1000 küçük boyutlu proje fonlanacak. Hangi projelerin fonlanacağına karar vermek için açık rekabet usulünün uygulanacağı iddia ediliyor. Çin Kalkınma Bankası ve Eximbank’ın 350 milyar RMB değerinde ek bir kredi penceresi oluşturacağı, İpek Yolu Fonunun ise 80 milyar RMB sermaye enjeksiyonu alacağı söylendi.

Kuşak ve Yol Forumundan çıkan Türkiye’yi doğrudan ilgilendiren bir sonuç ise, KYG’nin lojistik bağlantıları için Avrasya’ya, özellikle de Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotası’na yoğunlaşacak olması. Buradan Türkiye’ye pay düşecek mi, izleyip göreceğiz.