OpenAI krizi ve yapay zeka denetimi

Geniş dil modelleri ve yapay zekaya dair tartışmaları takip edenler açısından oldukça hareketli bir haftayı geride bıraktık. OpenAI CEO’su Sam Altman’ın yönetim kurulu tarafından sebebi açıklanmayan bir şekilde görevden alınmasıyla başlayıp Altman’ın OpenAI’da kalması ve yeni bir yönetim kurulunun kurulmasıyla sonuçlanan süreç yapay zekanın denetimine dair tartışmalar açısından ciddi veriler içeriyor.

ChatGPT’nin sahibi OpenAI, yapay zekayı tüm insanlığın çıkarı için kontrollü bir şekilde geliştirmeyi hedefleyen kâr amacı gütmeyen bir kuruluş. Bu “görevi” güvenceye almak için de bağımsız bir yönetim kurulu var OpenAI’ın. En azından kağıt üzerindeki tablo böyle. OpenAI gerek bu kâr amacı gütmeyen kutsal görevi gerçekleştirmekle yükümlü yapıyı gerekse de adındaki “açık” kelimesini kâr için modellenen yapay zeka şirketlerine karşı da yapay zekanın hükümetler ya da bağımsız kuruluşlarca denetim altında tutulması taleplerine karşı da yıllardır bir argüman olarak kullanıyor. Ancak bu haftaki krizin de yeniden doğruladığı üzere OpenAI açık ve şeffaf olmadığı gibi kâr amacı gütmeyen bir yapılanma da değil.

Cuma gecesi bağımsız yönetim kurulu açık bir gerekçe göstermeden, sadece yönetim kuruluna karşı samimi olmadığını ifade ederek Sam Altman’ın Open AI CEO’luğu görevinden alındığını duyurdu. Bu duyurunun üzerine Altman’ın yakın çalışma arkadaşı ve şirketin ikinci üst yetkilisi Brockman istifa ettiğini açıkladı. Yönetim kurulu ile Altman arasında sürdürülen görüşmeler sürerken OpenAI’ın yüzde 49’luk ortağı Microsoft; Altman ve Brockman’ın kurulacak yeni bir yapay zeka araştırma biriminin başına getirileceğini açıkladı. Microsoft’un açıklamasını 770 OpenAI çalışanınından 710’unun imzasını taşıyan “Altman’ı geri alıp siz istifa etmezseniz biz de gidiyoruz” temalı metin izledi. İşlerin geldiği son noktada Altman ve Brockman’ın OpenAI’a geri dönmesi, yönetim kurulunda yer almamaları ve krizin çıkış noktasındaki -hâlâ bilmediğimiz- olaya dair şirket içi bir soruşturma yürütülmesi konusunda anlaşmaya varıldı.

Bu kısa özetin ardından “Gerçekte ne oldu?” sorusunu soruyorsanız yalnız değilsiniz. Ne yaşandı hâlâ tam olarak bilmiyoruz ve daha uzun tartışma ve haberlerin hiçbiri bu soruya henüz yanıt verebilmiş değil. Ancak tartışmanın dışarıya yansıyan kısmına bakarak söyleyebileceklerimiz var. İlk ve öncelikli olarak kağıt üzerinde kâr amacı gütmeyen yapının daha hızlı ve daha fazla kâr peşinde olan Altman ve arkasına güçlü bir siper oluşturan başta Microsoft olmak üzere yatırımcılara yenildiğini rahatça söyleyebiliriz. Yapay zekanın gelişiminin başka bir denetim olmadan çeşitli yapılar altında şirketlerin insafına bırakılabileceğine dair liberal rüyalar OpenAI krizi ile bitti. Yeni yönetim kurulu ve arkasına Microsoft’un desteğini almış Altman’ın nasıl ilerleyeceğini göreceğiz elbette ancak birkaç hafta öncesine göre bile çok daha fazla kâr peşinde koşan bir “Kâr amacı gütmeyen yapı” göreceğimiz neredeyse kesin.

Geniş dil modelleri, yaptığımız pek çok işte değişikliklere yol açma potansiyeli olan oldukça güçlü araçlar. Bu araçların nasıl ve kimin yararına kullanılacağı önemli bir tartışma başlığı. Kapitalizm altında bilim ve teknolojinin tüm ürünleri için genel olarak yanıt hakim sınıf lehine olsa da yapay zeka alanında yasal düzenlemeler için verilecek kavganın büyüklüğü hakim sınıf lehine ne kadar kullanabileceklerinin de sınırını çizecektir.