Toplu işçi çıkarmada patron, hak kazanan işçinin tazminatını ödemek zorundadır

SORU: Bizler, bir tekstil fabrikasında çalışıyoruz. Geçtiğimiz ay içinde işveren biz işçilere, toplu olarak işçi çıkarılacağını söyledi. Ama neden böyle bir şey yapacağını söylemedi. Böyle bir hakkı var mıdır? Bu durumda bizim tazminatlarımızı vermeden işten çıkarması mümkün müdür?

CEVAP: İyi günler. Öncelikle şu hususun altını çizmekte fayda var. İşçinin iş sözleşmesinin kıdem tazminatını alamayacak şekilde feshedilmesi halleri, sadece İş Kanunu’nun 25. maddesinin 2. bendinde sayılan haller açısından geçerlidir. İşverenin iş sözleşmesini haklı olarak derhal feshedeceği durumlar İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmektedir. Kanun maddesinde belirtilen tüm bu hususların dışında yapılan fesihlerde işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işçinin tazminatları ödenmelidir. Tabii işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi açısından bir yıllık çalışma süresini doldurmuş olması ve iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması şartlarını taşıması gerekir.   Toplu işçi çıkarma durumunda ise işveren kıdem tazminatına hak kazanan işçilerin kıdem tazminatlarını ödemek durumundadır. Ayrıca, toplu veya bireysel olarak tek bir işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işveren bu feshi gerekçeli bir şekilde yapmakla yükümlüdür. İş Kanunu’nun 19. maddesinde bu husus, “İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır” şeklinde emredici bir şekilde düzenlenmektedir.Toplu işçi çıkarma ise, ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, iş yeri veya işin gerekleri sonucu yapılmalıdır. Dolayısıyla işçinin davranışlarından kaynaklı sebeplerle toplu işçi çıkarılması İş Kanunu’nun 29. maddesinde sayılan sebeplerden sayılmadığı için işveren size her ne kadar bir sebep belirtmese de yazılı fesih ihtarnamesinde kanunda sayılan bu sebeplere dayanmak durumundadır.

İşveren, toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile, (iş yerinde örgütlü sendika varsa) iş yeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirecektir.Toplu işçi çıkarma ise, iş yerinde çalışan işçi sayısı:20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin,301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin, işine 17. madde uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır.Birinci fıkra uyarınca yapılacak bildirimde işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunmalıdır. Bildirimden sonra iş yeri sendika temsilcileri ile işveren arasında yapılacak görüşmelerde, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarmanın işçiler açısından olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır. Görüşmelerin sonunda, toplantının yapıldığını gösteren bir belge düzenlenir.Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini bölge müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur.Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz. Ancak, işverenin toplu işçi çıkarılmasına ilişkin hükümleri iş güvencesine ilişkin (18, 19, 20 ve 21) madde hükümlerinin uygulanmasını engellemek amacıyla kullanması durumunda işçiler bu maddelere göre dava açabilecektir.Sizin de bu durumda, toplu işçi çıkarma sebebinin gerçekten işverenin aldığı bir işletmesel karar olmadığını düşünüyorsanız bu durumda işe iade davası açma hakkınız vardır.