Kısmi süreli çalışmada çocuğun okul çağı baz alınır

SORU: Merhaba 2.5 yaşında ikizlerim ve 6 aylık kızım var. Kısmi çalışma hakkından sadece bir kere yararlandığımız için haklarımı bilmek istiyorum.

Birinci sorum; kısmi çalışma için son çocuk mu baz alınır ya da önce ikiz çocuklarım için kısmi süreliye başvurup sonra normal vardiyaya döndükten sonra tekrar kısmi çalışma istersem ikinci doğum için kızım üzerinden başvurabilir miyim?

İkinci sorum; eğer ikizler üzerinden şu an başvurma hakkım varsa ikizlerin her biri için ayrı ayrı kısmi çalışma hakkım oluyor mu? Teşekkürler, iyi çalışmalar...

CEVAP: İyi günler. İş Kanunu’nun 13. maddesi kısmi süreli ve tam süreli iş sözleşmelerine yönelik düzenlemeler içermektedir. Kanunun düzenlemesine göre, kısmi süreli iş sözleşmesi, “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda olan” çalışma şekli, kısmi süreli iş sözleşmesi olarak tanımlanmaktadır. Burada kanunda kısmi süreli çalışma süresi için bir çalışma süresi düzenlememiştir. Ancak, Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nin 6. maddesinde kısmi süreli çalışma, “İş yerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma” kısmi süreli çalışma olarak süreli bir şekilde tarif edilmiştir. Ancak, bu düzenleme, emsal çalışmanın 2/3’ü şeklinde bir oranlama ne ILO’nun 175 numaralı anlaşmasında ne de 97/81 sayılı AB Yönergesinde yer almaması nedeni ile eleştirilmiştir.

İş Kanunu’nun “Kısmi süreli ve tam süreli iş sözleşmesi” başlıklı 13. maddesine 2016 yılında eklenen düzenlemeler ile İş Kanunu’nun 74. maddesinde düzenlenen analık izinlerinin bitiminden sonra kısmi süreli çalışma talebinde bulunulabileceği düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, İş Kanunu’nun 74. maddesinde öngörülen izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu maddeye göre ebeveynlerden biri, kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecektir. İş Kanunu’nun 74. maddesinde düzenlenen analık izinleri doğum sonrası için alınan izinlerle ilgili düzenlemedir. Kısmi süreli çalışma çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olabilecektir. İşçinin bu talebi işveren tarafından karşılanır ve işçinin bu talebi geçerli fesih nedeni sayılmayacağı da madde metninde düzenlenmiştir. Bu haktan ayrıca üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten başlamak üzere faydalanabilecektir.

Bu haktan faydalanabilmek için ebeveynlerin ikisinin de çalışması gerekmektedir. Dolayısıyla eşlerden birinin çalışmaması durumunda kadın işçinin bu haktan faydalanması söz konusu olmayacaktır.

Kanun metninde, kısmi süreli çalışma yapmayı talep eden işçinin (Veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen) işverene bunu en az bir ay önce yazılı olarak bildirmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik’in 8. maddesinde, “İşçi, 5. maddede belirtilen analık izninin, 6. maddede belirtilen ücretsiz iznin veya 7. maddede belirtilen ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir” hükmünü içermektedir.

Dolayısıyla ikizleriniz için kısmi süreli çalışmaya başvurma hakkınız halen bulunmaktadır. Ancak ikiz çocuklar için kısmi çalışma açısından ayrı ayrı başvurma hakkı ne kanunda ne de yönetmelikte düzenlenmemektedir.

Kısmi çalışmaya başvurma açısından hangi çocuğun baz alınacağına dair de özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, ikiz çocuklarınız açısından da halen ilgili yönetmelikte yer alan düzenleme gereği başvuru hakkınız bulunmaktadır. Ancak bunu bir ay öncesinden işverene bildirmeniz gerekmektedir. Normal vardiyaya dönmek açısından da yine bir ay öncesinden işverene bildirim yapmanız gerekecektir.

Yönetmeliğin 14. maddesinin birinci fıkrasında, “Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir” hükmü gereği, ikinci doğum için de kızınız açısından başvuru yapma hakkınız vardır. Ancak başvuru açısından ve ne kadar süre kısmi çalışma yapacağınıza ve ne kadar süre sonra tam zamanlı çalışmaya döneceğinize dair sürelere dikkat etmeniz faydalı olacaktır.