İran Erbil'i neden vurdu?

Salı günü Erbil’de duyulan şiddetli patlamalar bir kez daha bölgedeki gerilimi tırmandırdı. Patlamalara sebep olan füzeli saldırıların ardından açıklama yapan İran, MOSSAD ile ilişkili noktaları hedef aldığını öne sürdü.

Bu saldırı ile birlikte 7 Ekim’den beri sürekli tırmanan gerilime dair bölgesel savaş senaryoları bir kez daha konuşulmaya başlandı.

Peki saldırıya ilişkin ne biliyoruz?

Saldırıların İran Devrim Muhafızları (İDM) tarafından yapıldığı İran tarafından yapılan açıklamada duyuruldu. İran, Erbil’de “İsrail’in casus karargahını vurduğunu” söyledi.

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) ise, İran’ın Erbil’e yönelik saldırısında 1 yaşında bir bebeğin de aralarında olduğu ve 4 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu.

Açıklamalara göre bu saldırıda hedef alınan kişi IKBY’li iş insanı Peşrev Dizayi idi. İran’a yakın sosyal medya hesapları Dizayi’nin IKBY petrolünün İsrail’e ulaştırılmasında kilit isim olduğunu iddia etmeye başladı. Dizayi’nin ABD’li askeri yetkililerle ve askeri kıyafetli fotoğrafları dolaşıma girdi.

Bağdat yönetimi İran’ın Irak’ın egemenliğini ihlal ettiğini belirterek saldırıları kınadı ve Tahran’daki Irak büyükelçisini çağırdı.

ABD’nin Erbil Konsolosluğu yakınlarında gerçekleşen saldırıda ABD tesisi hedef olmadı ve saldırıdan etkilenmedi.

IKBY Başbakanlık Ofisinin yayımlandığı kınama mesajında saldırı “Kürt halkına karşı işlenmiş bir suç” olarak nitelendirildi. Mesajla birlikte IKBY de Tahran’daki temsilcisini çekti.

İran Devrim Muhafızları’nın hedefi neydi?

İran’ın açıklamasına göre saldırının amacı Kerman kentindeki bombalı saldırıların intikamını almak. Kerman’da ABD tarafından füze ile düzenlenen suikast sonucu Irak’ta öldürülen İDM Komutanı Kasım Süleymani’nin ölüm yıl dönümü anma törenlerine yönelik saldırıda 84 kişi hayatını kaybetmişti. Saldırıyı IŞİD üstlenmiş ancak İran IŞİD’in arkasında ABD ve İsrail’in olduğunu öne sürmüştü. Bu çerçevede İran, Erbil’de bir iş insanının yaşadığı evin MOSSAD tarafından kullanıldığını ve Kerman’daki saldırıların burada planlandığını iddia ediyor.

Ancak İran tarafından gerçekleştirilen tek saldırı bu değildi. İDM aynı zamanda Suriye’nin cihatçıların kontrolündeki İdlip kentindeki bazı noktaları da vurdu. İran bu saldırının ardından da Suriye’de de “İran karşıtı terörist grupların toplandığı bir yeri” vurduğunu duyurdu.

İran saldırılarının mesajı kimeydi?

Bu sorunun cevabı için biraz geriye, 7 Ekim’deki HAMAS’ın İsrail yerleşim birimlerine yönelik saldırısına dönmek gerekiyor. Elbette 7 Ekim öncesinde de İran ile İsrail ve (Irak’taki) ABD arasında sık sık gerilim tırmanıyor karşılıklı suikastların ve sınırlı saldırıların ardı arkası kesilmiyordu. Ancak İran tarafından desteklenen İsrail karşıtı Direniş Hattı’nın unsurlarından biri olan HAMAS’ın İsrail’e meydan okuması bu gerilimi yeni ve oldukça tehlikeli bir aşamaya taşıdı.

İran ve İsrail arasında doğrudan bir savaş ihtimalinin bile gündeme geldiği bu süreçte taraflar arasındaki gerilim destekledikleri silahlı gruplar üzerinden yani vekalet savaşı olarak devam edecek bir noktaya ulaştı. Ancak İsrail’in İDM ya da Hizbullah’ın kalesi olan Beyrut Dahiye’de HAMAS’ın 2 numaralı ismine yönelik saldırıları İran’ı savaş sahnesine çekemedi. Ayrıca İran’ın desteklediği Irak’taki Haşd-i Şaabi, Suriye’deki çeşitli gruplar, Lübnan Hizbullah’ı ya da Yemen’deki Husiler İsrail ile açık bir savaştan kaçınmaya çalışıyor. Her ne kadar İsrail-Hizbullah arasındaki çatışmalar Lübnan’ın güneyinde devam ediyor olsa da bu çatışmaların İsrail ya da Lübnan içlerine sarkmaması ve yayılmaması için tarafların dikkatli olmaya çalıştığı söylenebilir. Ancak İsrail’in suikastları İran, Hizbullah ve hatta HAMAS yönetimleri üzerindeki baskıyı derinleştiriyor. Bu suikastlara cevap vermek zorunda hisseden tarafların bir taraftan etkili bir cevap vermesi, diğer taraftan bu cevabın bölgesel bir savaşı tetiklemeyecek cevaplar olması gerekiyor.

İran Devrim Muhafızları’nın son saldırılarını oldukça çetin nüfuz savaşlarının devam ettiği Irak coğrafyasında İran’ın ‘Tarafınızı seçin, gözümüz üstünüzde’ mesajıyla birlikte yorumlamak yanlış olmaz.