'Süper talan' ve 'zamanın bükülmesi'

“Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlanan 8119 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Bingöl, Bursa, Elazığ, Eskişehir, Kastamonu, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Muğla, Sinop, Tokat ve Zonguldak’ta toplam 6 milyon 74 bin 411 metrekare orman arazisi orman dışına çıkarıldı.”

Türkiye’nin ekranlarda uzaya baktığı saatlerde gece yarısı Resmi Gazete’de yayımlanan bu önemli karar, doğa, çevre ve ekoloji alanında, uzun yıllardır önemli haberlere imza atan, alanında Türkiye’nin en üretken gazetecilerinden Yusuf Yavuz’un gözünden kaçmamıştı. Bu önemli haber, 19 Ocak 2024 tarihli Evrensel’de Yusuf Yavuz’un imzasıyla yayımlandı.

2 Şubat 2024 tarihli Evrensel’de Nisa Sude Demirel ve Uğur Zengin’in imzalarıyla manşet olan “Süper Talan” başlıklı haber analiz ise, geniş bir coğrafyanın maden kaynakları için ‘süper bölge’ ilan edileceğini duyuruyordu: “Uluslararası sermaye, üretimde artan ham madde ihtiyacına karşı harekete geçti. Uluslararası sermaye, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bölgede değerli maden üreterek Çin ile rekabet etmeyi hedeflerken, AKP iktidarı enerji ve maden kaynaklarına ilişkin art arda düzenleme gerçekleştirdi. AKP iktidarı 51 ilde 195 bin 222 futbol sahası büyüklüğünde maden alanını ihale etti. Resmi Gazete’de 13 Aralık 2023’te yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla Antalya, Balıkesir, İstanbul, İzmir, Kütahya, Manisa, Muğla, Mersin, Sivas, Trabzon ve Yozgat olmak üzere 11 ilde toplam 1 milyon 41 bin 980 metrekarelik alan orman sınırı dışına çıkarıldı.”

6 Şubat depremlerinin ardından, kentsel dönüşüm süreçlerinin hızlandırılması ihtiyacı gerekçe gösterilerek, geçtiğimiz yılın kasım ayında Meclisten geçerek yasalaşan "Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”da “rezerv yapı alanı” tanımında gidilen değişiklikle kentsel dönüşüm projelerinin, rantsal dönüşüm olarak gerçekleşmesi yolunda ciddi bir adım atıldı. Bu adım, ‘mülksüzleştirme’ ve ‘çökme’ endişelerini büyüttü.

Tüm bu gelişmeler, Cemile Çakır’ın, bilim kurgu yöntemiyle kaleme aldığı ve geçtiğimiz ay okurla buluşan son romanı Zerna’da geçen bir kavramla örtüşüyor: ‘Zamanın bükülmesi.’

Romanın kahramanı Zerna, 20 bin yıl sonrasındaki halini klonlanmış bir şekilde karşısında görüyor ve dünyanın sonrasında ne gibi aşamalardan geçeceğini ondan dinlemenin şaşkınlığını yaşıyor.

Şu anda Türkiye de, yaşadığı siyasal sıkışmışlık nedeniyle öyle bir hale geldi ki, iletişim ve etkileşim kanalları açık bir toplumda belki çok uzun süreler tartışılarak reddedilecek gelişmeler Resmi Gazete’de bir gece yarısı yayımlanan kararlarla hayatın gerçekliği haline gelebiliyor.

Örneğin, siz belki yaşadığınız küçük bir adada ya da bir orman köyünde hayatınızdaki rutinin pek değişmediğini düşünerek günü akşam edebilirsiniz. Ama öyle olmuyor. Siz, ‘Hayatımın geri kalanını zeytinyağlı yemekler eşliğinde sakin bir kıyı kasabasında geçireyim’ diye düşünürken, politika geliyor ve ayağınızın altındaki zemini kaydıracak bir etki yapabiliyor.

500 yıllık bir zeytin ağacı ya da yüzlerce yıldır çok farklı kuşakların hayatında yeri olmuş bir ardıç ağacının, tarihi bir yapının, daha önce büyükanne ve büyükbabanızın önünden akıp gitmiş, şimdi sizin hayatınızda yeri olan ve gelecekte de torunlarınızın hayatına hayat katacak bir derenin bir santral ya da enerji ihalesiyle yok olup gitmesi… Bir ormanlık alanın maden sahası olarak peşkeş çekilmesi…

Rezerv alan düzenlemesiyle insanları yerinden eden, ‘süper talan’ ile o kadim ağaçları, o kuşaktan kuşağa insanlara hayat veren dereleri bir anda hayatımızdan çekip alan aynı rantçı sermaye aklıysa, bunun hepimize söylediği bir şeyler olmalı.

Siz, sanki hiçbir şeyin değişmediği kasvetli bir zamanda yaşadığınızı düşünürken, aslında doğanın ve insanlığın yüzlerce yıllık mirasının bir anda uçup gidebildiği kadar da hızlı akan bir zamanın içinde olabilirsiniz.

İktidarın, tabanını konsolide etmek için gündem bulmakta zorlanmadığı ve muhalefeti meşgul edecek gündemler konusunda da mahir olduğu gerçeği ortadayken, 31 Mart seçimlerine muhalefetin hangi gündemleri önüne koyarak gitmesi gerektiği konusunda tüm bu gelişmeler bize çok şey söylüyor. 

13 ilde 6 milyon metrekareden fazla arazi orman dışına çıkarıldı

Süper talan: Enerjide emperyalist talana AKP’den adım adım hazırlık