Ejderha yılı Çin’e liderlik getirecek mi?

10 Şubat günü Çin Yeni Yılı’ydı. Ya da, ay takvimiyle yeni yılı kutlayan tüm Asya toplumlarını kapsayıcı olmak adına Ay Yeni Yılı’ydı demeliyiz. Çin astrolojisine göre Ejderha yılına girdik, Çin’in sembolü olarak da kabul edilen ejderha, güçlü ve liderlik özelliklerine sahip bir burç. Çin’in iktisadi alanda küresel liderler arasına girdiğine şüphe yok. Yakın zamanda da Küresel Güney’in hamiliğine soyundu. Artan genç işsizliği, konut piyasası gibi meseleler Çin’in ekonomik liderliğine dair nasıl soru işaretleri yaratıyorsa, son zamanlarda yaşanan bir dizi olay da küresel düzenin liderliği iddiasını Çin içinde de sorgulamaya açtı.

Çin kökenli Avustralya vatandaşı bir akademisyenin casusluk iddiasıyla idam cezasından çevrilmiş ömür boyu hapse mahkum edilmesi ve yurt dışında yaşayan ve oğlunu görmeye gelen bir Çin vatandaşının havaalanında yine casusluk suçlamasıyla gözaltına alınması, Çin’le ilişkileri güçlendirmeye dair hissedilen güvencesizliği arttırdı. Makroeokonomik planlamadan sorumlu olan üst düzey bir komite, resmi basında yayımlattığı bu konuya dair bir yorumda, ‘Devletin bekası konularında ölçüsüzce şüpheci davranmak Çin’in uzun vadeli çıkarlarını zedeler’ diyerek bu şeffaf olmayan hareketleri eleştirdi.

Çin’in kalkınmakta olan ülkeler tarafından bir rol modeli olarak alınmasını sağlayacak ‘yumuşak gücü’ne dair tartışmalar da yakın zamandaki iki gelişme etrafında alevlendi. Birincisi, bilim kurgu ve fantezi edebiyat türünün saygın ödüllerinden Hugo’yu Batı merkezli olmaktan çıkarmak adına ödül törenini 2023 yılında Çin düzenlemişti ve 2024 yılında Suudi Arabistan düzenleyecekti. 2023’te Chengdu’da düzenlenen ödül töreni öncesinde düzenleme komitesinin Çin devletinin müdahalesiyle bazı Çinli yazarları aday listesinden çıkardığı ortaya çıktı. Çin’de doğup büyümüş olan bu yazarların kariyerlerine ABD’de devam ediyor olması, onları Çin devleti gözünde şüpheli duruma düşürüyor.

Geçtiğimiz hafta, Arjantin milli takımının Hong Kong’da bir dostluk maçı oynaması ayarlanmıştı. Bu maçta Messi’nin oynayacak olması biletlerin fahiş fiyatlarla satılsa da kısa sürede tükenmesini sağlamıştı. Fakat, Messi son anda sakatlığını neden göstererek oynamadı. Aynı zamanda, Hong Kong’un Pekin tarafından atanmış ve Hong Kong’daki siyasi baskıların mimarı olan, Başidareci John Lee’nin elini kasıtlı olarak sıkmadığı ve Hong Kong’da sakatlandığını iddia ettiği halde, birkaç gün sonra Çin’in tarihsel düşmanı ve rakibi Japonya’da sahaya çıkmasını örnek gösteren Çinliler Messi’yi, Çin devleti de Arjantin’i protesto ediyor.

Messi, geçtiğimiz yıllarda Ronaldo’yla beraber insan hakları karnesi zayıf olan Suudi Arabistan’da dostluk maçı oynadığı için Uluslararası Af Örgütü tarafından kınanmıştı. O yüzden, Messi’nin spor etkinliklerinde siyasi bir duruş sergilediğini söyleyemeyiz. Ancak, sakatlık açıklamasını bir bahane olarak gören Çinli yerel yönetimler Arjantin milli takımının ana karadaki dostluk maçlarını teker teker iptal ediyor. Devletin, kamuoyunun bu tepkisini, geçen yıl Çin’in vesayeti altındaki BRICS’e girmekten imtina eden Arjantin’e gözdağı vermek için kullandığı da iddialar arasında.

Ancak, Çin resmi medyası, Messi’nin kararının arkasında ‘dış güçler’ ve ‘karanlık eller’ olduğunu iddia ediyor. ‘Karanlık eller’ tanımlaması Hong Kong’da 2014’ten beri aralıklarla devam eden ve Pekin hükümetinin çıkardığı Ulusal Güvenlik Yasası’yla aktivistleri tutuklamaya başlamasıyla sönümlenen demokrasi yanlısı gösteriler için kullanılıyordu.

Çin’in ekonomik bir süper güç olmasının yetmeyeceği, toplumsal, hukuksal, diplomatik konularda başvurulacak bir ‘yumuşak güce’ de sahip olması gerektiği Çin içinde de tartışılan bir konu. Saldırgan milliyetçi bir tutumun uluslararası iletişimde tepki çekeceği daha önce de dile getirilmişti.

Çin astrolojisinde burçların ayrıca su, ateş gibi elementlerle ilişkisi oluyor. 2024 yılını belirleyecek olan ejderha, tahta elementinde. Bunun basın, edebiyat gibi yazılı alanlara olumlu etkisi olacağı söyleniyor. Bakalım, ekonomik olarak büyüyen Çin, uluslararası düzene de liderlik mesajı verecek mi bu yıl?