Aşırı çalıştırma işçi açısından haklı nedenle fesih sebebi olur

SORU: Merhaba bir konuda bilginizi almak istiyorum. Bir otelde resepsiyon görevlisi olarak çalışıyorum. Yirmi günlük yıllık iznimi üç dört parçaya bölerek bizim isteğimiz dışında kışın kullandırıyorlar. İşten ayrılan oldu ve yerine birilerini almadılar. Örnek veriyorum aynı hafta içerisinde beni gece vardiyasının bittiği günün sabahı izinli sayıp ertesi gün 08.00-16.00 vardiyasına çağırıyorlar. Ertesi gün ise shiftim 16.00-00.00 bir sonraki gün ise 00.00-08.00 oluyor böyle bir vardiya akışı yasal mıdır? Eğer öyleyse haklı fesih yapabilmem için ne yapmam gerekir? İspat için gerekli evrak olarak vardiya çizelgesi yeterli midir? Gece vardiyasına ve 16.00-00.00 gidip gelirken kışın otelin bulunduğu ilçeye uygun saatlerde servis olmadığından kendi aracımızla personeli alıp gitmemiz isteniyor bunlarla ilgili bir haklı fesih talep edebilir miyim?

CEVAP: İyi günler. Sorunuzda belirtmiş olduğunuz birden fazla sorunu sırasıyla cevaplayalım. Öncelikle hak etmiş olduğunuz yıllık izinlerinizin kullandırılması meselesi. İş Kanunu’nun “Yıllık iznin uygulanması” başlıklı 56. maddesinin ilk fıkrasında, “Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez” hükmü yer almaktadır. Yılık iznin ne şekilde bölüneceği ise 2016 yılında yapılan bir değişiklik ile, ancak tarafların anlaşmaları sonucunda bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere kullanılabileceği düzenlenmiştir. Aynı düzenleme Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nde de yer almaktadır. Dolayısıyla, işvereniniz yirmi günlük ücretli izni 10 günden aşağı günlere bölünemeyeceği düzenlemesine aykırı olarak üçe dörde bölemeyecektir. Yıllık ücretli iznin Kanuna aykırı şekilde kullandırılması işçi açısından haklı nedenle fesih sebebidir. Örneğin Yargıtay 9. HD, vermiş olduğu bir kararında, “İş Kanunu’na göre, yıllık ücretli izinlerin bir bölümünün on günden az kullandırılamayacağı yönündeki düzenleme yıllık izin kullanma süresinin asgari sınırını belirlemiştir. En az yıllık izin kullanma süresinin on gün olması yasal çalışma koşulları arasındadır. Bu nedenle, yılda işçiye on günden az izin süresi tanınması haklı fesih nedeni sayılır.” (Yargıtay 9. HD, 01.04.2019 tarih, 2019 /2658 E, 2019 /7313 K)

Ayrıca, sorunuzda belirtmiş olduğunuz üzere işverenin sizi aşırı çalıştırması ve vardiya koşullarına uygun çalıştırmaması ise yine işçi açısından haklı nedenle fesih sebebi olabilmektedir. Zorunluluk olmadıkça işçilerin postaları değiştirilemez. İşverenin işten çıkan işçilerin yerine yeni işçi alımı yapmayıp, çalışma koşullarını ağırlaştırarak işçilerin vardiyalarının değiştirmesi bir zorunluluk olarak değerlendirilemez.

İşveren iş tanımı dışında belirtilen işler dışında işçiye görevi dışında iş yüklemesi işçinin çalışma koşullarının ağırlaştırılması olarak değerlendirilmektedir. Dolayısıyla bu değişiklik işçinin iş yükünü ağırlaştırıyorsa ve işçinin yazılı rızası dışında yaptırılıyorsa bu durum işçi açısından çalışma koşullarının esaslı nitelikte değiştirilmesidir. Konu ile ilgili kararlarında Yargıtay işçiye görevi dışında ve yazılı onayı olmadan verilen ek işlerin işçinin çalışma koşullarını ağırlaştırdığını ifade etmektedir. Örneğin, “… Makineci olan davacıdan görev tanımı dışında temizlik, yükleme, sevkiyat yaptırılmak istenmiştir. Esaslı değişiklik olduğundan davacı bunu kabul etmek zorunda değildir. Davacının kıdem tazminatının kabulü gerekirken reddi hatalıdır” (Yargıtay 9. HD, 2015 /13375 E, 2017 /15659 K)

Dolayısıyla sizi işverenin ayrıca servis elemanı gibi çalıştırması da iş tanımınızın dışında bir iştir.