Sihirli kelime "eğer"

Çok bilinmeyen taktik hamlelerde bugün ‘kare boşaltma’ taktiğini masaya yatıracağız.  Satranç oynarken amacımıza ulaşmak için bazen bir taşın gitmesi gereken bir kareye gidemediğini görürüz. Bizi bazen rakip taş ya da taşlar engeller, bazen de o karede bizim başka bir taşımız bulunduğu için o kareyi kullanamayız. İşte bu anlarda kendime hep şöyle söylerim, “Eğer atımın olduğu karede vezirim olsaydı mat ederdim ya da eğer filim orada olmasaydı atımla şah ve kaleye çatal atabilirdim.” Ve bütün bu cümleler hayal etmenin ve sonrasında plan yapmanın anahtarı olan ‘eğer’ ile başlar. Kare boşaltma, bir taşımızın yapabileceği kazanç hamlesi için o karede bulunan diğer taşımızı feda etme prensibine dayanır. Basit bir örnekle somutlaştırmaya başlayalım.

Yukarıdaki diyagramda ‘eğer’ beyaz vezirin yerinde at olsaydı siyahın mat olacağını fark ettiniz mi? Burada kilit düşünce, vezirin bulunduğu kareyi öylesine boşaltmak değil. Örneğin 1.Ve6?? oynar ve sonraki hamlede Af7 ile mat etmeyi umarsanız rakibiniz 1…Kxa2+!! hamlesi ile kafanıza bir yıldırım topu fırlatacak 2.Şxa2 Va8+ 3. Aa5 Vxa5+ 4. Şb3 Vb4+ 5. Şa2 Va4 ile mat olacak, bu arada rakibinizin kaleyi feda ederek ‘hat açma’ ve ‘kare boşaltma’ temalarını nasıl uyguladığına dair unutulmaz bir ders alacaksınız. Diyagram.

Peki, nerede hata yaptık? Şah tehdidi yapmadığımız için rakip özgürce istediği hamleyi oynayabildi. Şimdi ilk diyagrama dönüp ve biraz daha cesur düşünüp 1. Vf6!!+ ile şah çektiğimizi hayal edelim. Bu durumda rakibin ilk tepkisi 1… Fxf6 ile veziri almak olacak, fakat artık sıra sizde ve f7 karesi atın matı gerçekleştirmesi için boş 2.Af7 mat. ‘Eğer’ almasaydı, diğer alternatif savunma olan 1…Kg7 ise 2.Vxg7 mat ile sonuçlanacaktı.

Biraz daha karışık bir örnekle devam edelim. Aşağıdaki diyagramdaki konumda ‘eğer’ siyah at e2’deki siyah filin yerinde olsa beyaz mat olurdu. O zaman e2 karesini ata boşaltmak için fili kaldıralım. Mesela 1…Fb5?? oynayalım. 2.Vh8+!! (f6 karesini fil için boşaltıyor) Şxh8 3. Ff6+ (d8 karesini kale için boşaltıyor) Şg8 4. Kd8+ Fe8 5. Kxe8 ve yine mat olduk. Çünkü aynı şeyi yaparak farklı sonuç bekledik. Tehditle başlamayan taktik başarılı olamaz.

‘Eğer’ şah çekerek başlarsak rakibin karşı taktiği etkisiz kalacaktır. ‘Eğer’ vezirin yerinde fil, filin yerinde at olsaydı yine de mat edebilecektik.  O zaman 1. Vh1+!! Şxh1 2. Ff3+ Şg1 3. Ae2 ve mat. Diyagram.

Ve unutmayın ‘eğer’ bol bol taktik soru çözmezseniz burada öğrendiğimiz ‘eğer’in de bir anlamı kalmaz…