Siyasal katılım imkanı olarak 2024 Newroz kutlamaları

Newroz kutlamalarının ‘barış ve özgürlük’ ekseninde şekillenen ana teması bir süreklilik gösteriyor. 2024 Newroz’unun sloganı da ‘Şimdi özgürlük zamanı - ayağa kalk’ olarak belirlenmişti. Coşku düzeyi sabit kalsa da, Newroz alanlarında üzerine odaklanılan konularda yıldan yıla farklılıklar olduğu gözleniyor. Kolektif hedefler vurgulanırken, dönemin şartlarına göre kimi zaman ‘süreklilikler’, kimi zaman ‘yeni başlangıçlar’ öne çıkarılıyor. 2024 Newroz’unda da ‘yeni başlangıç’ öngören söylemler dikkat çekti.

Mazlum Doğan’ın memleketi olan Karakoçan’da 15 Mart’ta başlayıp, 21 Mart’ta Diyarbakır’da tamamlanan bu yılki kutlamalar, Gültan Kışanak’ın “Newroz mazlumların, ezilenlerin baharı; zalimlerin, despotların ise kara kışıdır” saptamasını doğrulayan bir canlılık içinde 57 merkez ve yüzlerce noktada gerçekleştirildi.

2024 Newrozları 31 Mart yerel seçim kampanyalarının en hararetli aşamasına denk geldi. Yaklaşan seçimlerin yapılacak kutlamalarda önemli yer tutacağı tahmin ediliyordu. Bunun yanında, hiç dinmeyen bir barış ve toplumsal adalet özleminin ve dirençle sürdürülen bir mücadelenin şenliklerde ağırlıklı bir yer tutacağı, Newroz Düzenleme Komitesinin 10 Mart 2024’te Diyarbakır’da yaptığı açıklamada ifade edilmişti:  “Halkımız için yeni bir doğuşun, yaşamın ve özgür bir geleceğin kıvılcımı olan Newroz, bugün başta Ortadoğu halkları olmak üzere tüm dünya halklarının kendini içinde gördüğü, sahiplendiği ve kutladığı gün olmakla birlikte tekçi, milliyetçi ve cinsiyetçi faşist devlet zihniyetine karşı evrensel mücadeleyi temsil etmektedir.”

1980’lerden itibaren Türkiye’deki Kürt muhalefetinin siyasal mücadelesine eşlik eden, Kürt halkının kültürel mesajını içinde inşa ettiği Newroz, bir kez daha toplumsal hayat içerisindeki çelişkiler ve ortaya çıkan gelişmeler doğrultusunda uyarlanma kapasitesini gösterdi. Kürt halkının tutum ve pozisyonuna ayna tuttu.

Dinamik bir değişim sürecinin gereksinimlerine yanıt verebilme yeteneği nedeniyle Newroz’a emanet edilen Kürt kolektif belleği, bir kez daha Kürt halkının kültürel ve siyasal birikimini hafta boyunca ortaya koydu. Kürtler arasında toplum içi dayanışmanın geliştirilmesi ve geleceğe yönelik umudun yeşertilmesi bağlamındaki işlevini yerine getirdi.

Coşkulu ortamlarda Kürtlük bilincinin genç kuşaklara aktarılması ve siyasal mesajların kitlesel olarak ifade edilişi yanında, engellerle çevrelenmiş Kürt ‘siyasal katılım’ı da başarılı bir biçimde Newroz alanlarında sergilendi.

*** 

Siyasal katılım kavramı, bireyin siyasal süreci etkilemek amacıyla yaptığı eylem ve tercihleri tanımlıyor. Bir eylemin siyasal katılım sayılabilmesi için bireyin kendi kararına dayanması ve siyasal karar verme sürecini etkilemek için yapılıyor olması gerekiyor.

Doğan Özgüden’in 19 Ağustos 2022’de HDP Diyarbakır il yönetiminin yaptığı basın açıklamasından aktardığına göre İçişleri Bakanlığı kararıyla üçü büyükşehir, beşi il, 33’ü ilçe ve yedisi belde belediyesi olmak üzere toplam 48 HDP belediyesine kayyum atanmıştı. Kayyum atanan belediyelerin meclisleri de feshedildiği için 31 Mart 2019 seçimlerinde göreve başlayan 807’si HDP’li toplam 1139 meclis üyesinin üyeliği son bulmuştu. Sonuç olarak, kayyum atanmış 48 belediyenin sınırları içerisinde yaşayan 4 milyon 356 bin seçmenin iradesi yok sayılmıştı.

Özgüden’in yine aynı kaynaktan aktardığına göre, 31 Mart 2019 seçimlerinden itibaren HDP’li 84 belediye eş başkanı da farklı tarihlerde gözaltına alındı. 39 belediye eş başkanı tutuklandı. 19 belediye başkanına “örgüt üyeliği” ve “örgüt propagandası” iddiasıyla hapis cezası verildi.

Kürt siyaseti üzerindeki yoğun baskı ve hukuksuz uygulamaların sürece rengini verdiği bir dönemden geçiyoruz. Newroz alanları ortak bir kimlik algısı oluşturmak ve bunu yaygınlaştırmak yanında, önüne çadır kurulan parti binalarının, kapatılan derneklerin, engellenen basın açıklamalarının tümünün işlevini aynı anda yüklenme başarısını göstermiş bulunuyor. Yazılı olan ve olmayan kültür katmanlarını bağrında taşıyan bu kültür çerçevesi, bu kez siyasal katılımın içinde gerçekleştirildiği, siyasal karar verme mekanizmalarına seslenilen bir kürsü işlevi görüyor. 2024 Newroz’unda direngen bir siyasal arayış ile kadim kültürel değerler uyum içinde şekilleniyor.

***

Emel Mathlouthi Ortadoğu’daki özgürlük hareketlerine desteği ile tanınan Tunuslu bir sanatçı… Mathlouthi, Diyarbakır Newroz’una şarkılarıyla katkıda bulundu; konserinin sonunda herkes tarafından bilinen ‘Rüya’ isimli şarkısını seslendirdi:

“Gözlerimi kapatabilseydim

Rüyalar elimden tutup götürürdü

Yükselir, süzülürdüm yeni bir gökyüzünde

Kederlerimi unuturdum.”

Henüz gözlerimizi kapatamıyoruz; huzur içerisinde rüyalara dalabileceğimiz günlere ulaşabilmek için ise belki Tuncer Bakırhan’ın Diyarbakır’daki sözlerine kulak vermemiz gerekiyor:

“Bizler güçlü büyük bir ortak mücadele zemini yakalamak zorundayız. Nüfusun yarısı açlık sınırında yaşıyor, yarısı dilini kullanamıyor, inancını kullanamıyor. Bütün bunların taleplerinin demokratik bir zeminde karşılık bulması için sol, sosyalist güçleri demokratik, büyük, devrimci bir mücadele zemininde bir araya gelmeye çağırıyorum.”