Paranın karası aklansın diye kararan hayatlar

Tadilat yapılırken çıkan yangında 29 işçiye mezar olan Beşiktaş Gayrettepe’deki Masquerade Club isimli mekanda “paranın karası” aklansın diye, kömürün karası gibi kararan işçi hayatları… Kaçak tadilat, denetimsizlik, zaman baskısı ve bir tadilat için kaç işçi çalışabilir. Komisinden garsonuna kadar tadilatın bir an önce bitmesi için işi tadilat olmayan işçiler tadilat için çalıştırılıyor. Kaynak yaparken çıkan kıvılcımlar orta yerde duran yalıtım malzemelerine sıçrıyor, bu malzemeler hızla alev alıyor ardından alevler oksijen tüpüne ve sis makinelerine ulaşıyor. Sonucunda çıkan gazdan zehirlenen işçiler ölüyor. Yanan çok az işçi var, yanan olmuşsa da öldükten sonra yanmış. Mekanın iki kapısı var. Ana giriş kapısı caddeye bakan kısım ve VIP kapı arka tarafta. Tadilat olduğu için pasaja bakan ana kapı zaten kapalı. İşçiler de malzeme giriş çıkışı da VIP kapıdan yapılıyor. Yangın çıkınca kapalı olan ana kapıdan çıkamayan işçiler VIP kapıya da yangın nedeniyle ulaşamıyor.

İTFAİYE RAPORU VE İKİNCİ ÇIKIŞ YOK

Ruhsatta 2018 yılında bir yenileme yapılmış, yenileme yapılırken yangına karşı gerekli önlemlerin alındığını gösteren itfaiye raporunun alınması, imarla ilgili yine bir tadilat çalışma için belediyeden izin alınması gerekiyor. Konutlar için özel durumlar hariç olmak üzere, bodrum katlarda merdiven yuvaları ile asansör kapıları önünde, yüksek binalarda kaçış merdiven yuvaları ile acil durum asansörü önünde yangın güvenlik holü yapılması zorunludur. Bodrum kat kaçış merdivenleri; mevcut yapılarda, bodrum katlarda kaçış mesafesine bakılmaksızın; konutlar hariç, bodrum katlardaki mutfaklarda gaz kullanılması, topluma açık mekan olarak kullanılan bodrum katlarda kullanıcı sayısının 25 kişiyi geçmesi, birden çok katlı bodrumlarda, imalat, üretim ve depolama yapılması, hâlinde alternatif ikinci çıkış zorunludur. Bodrum kata hizmet veren herhangi bir kaçış merdiveninin, mevcut binalarda kaçış merdivenleri için aranan bütün şartlara uygun olması gerekir.

YAĞMURLAMA SİSTEMİ

Yanıcı maddelerle çalışma yöntemi, otomatik yangın algılama ve söndürme sisteminin olmaması, tadilat çalışmasının yapım yöntemi, havalandırma ve basınçlandırma yetersizliği… Toplam alanı 2 bin m2’nin üzerinde olan katlı mağazalarda, alışveriş, ticaret, eğlence ve toplanma yerlerinde ve toplam alanı 1000 m2’den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayıcı madde üretilen veya bulundurulan yapılarda yağmurlama sistemi zorunludur. Yağmurlama sisteminin amacı; yangına erken tepki verilmesinin sağlanması ve yangının kontrol altına alınması ve söndürülmesi için belirli bir süre içerisinde tasarım alanı üzerine belirlenen miktarda suyun boşaltılmasıdır.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRMA ZORUNLU

Belediyeler tarafından yürütülen iş yeri çalışma, fabrika açma ve çevresel etki değerlendirmeleri izinleri ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) iş teftiş ve rehberlik başkanlıkları tarafından işin yürütümü yönünden yapılan denetimler; patronların işine gelecek şekilde tamamen işlevsiz hale getirildi. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ile işçi sağlığı ve güvenliği tamamen; insan ve halk sağlığı açısından bir hak olmaktan çıkarılarak hizmet sunumu ve piyasalaşmaya terk edildi. Yasa özü itibarıyla; İSİG alanını risklerden kaçınma, bertaraf etme yerine riskleri değerlendirme, tehlikeleri analiz etme adıyla hem bireyselleştirildi hem de kağıt üstünde bırakıldı. İşçiler İSİG ile ilgili özne olmaktan çıkarılıp bir nesne gibi “tehlikenin kaynağı” pozisyonuna itildi. Gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kokteyl salonları, vb. yerlerde içecek sunum faaliyetleri (alkollü-alkolsüz) olarak tebliğde tanılanan iş yerleri “tehlikeli” iş yeri sınıfında tanımlanmıştır. İş güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğu olan bir iş yeri.

VATANDAŞ İHBAR ETMEZSE KAÇAK OLDUĞUNU NEREDEN BİLELİM

31 Ocak 2008 yine İstanbul Davutpaşa’da meydana gelen patlamaya gidersek patlama sonrası, böyle vakaların olması “normal”di, devlet yetkilerine, sorumlulara göre normal olmayan ise denetimsizlik değil, denetime davet etmeyenlerdi. Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, “Atölyenin üst katında ne yapıldığını komşusu bilmezse biz nereden bileceğiz. Bu iş yerinin kaçak olarak iş yaptığı bize ihbar edilmeliydi” demişti. Dönemin İstanbul Valisi Muammer Güler ise “Maytap atölyesinin ruhsatı yok. Maalesef böyle kaçaklar oluyor” açıklamasında bulunmuştu. Dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş da “Vatandaş ihbar etmezse kaçak olduğunu nereden bilelim?​” diye sormuştu. Ekrem İmamoğlu da Gayrettepe patlaması ile ilgili; “Burası 1987’de ruhsatlanmış bir gece kulübü. En son itfaiye raporu 2006’da veriliyor 2018’de bir ruhsat yenileme süreci var ilçe belediyesinde” diyerek şimdilik kamu adına bir sorumluluk üstlenemeyip bir sorumluya da işaret etmedi. Aydın'ın Nazilli ilçesinde bir restoranda 2022 yılında meydana gelen patlama nedeniyle aralarında çocukların da bulunduğu 7 kişi hayatını kaybetmiş ve 5 kişi de yaralanmıştı. İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından işçilerin ve halka açık böylesi işletmelerin sağlık ve güvenliğinin sağlanması sadece iş yeri sahibi patrona bırakılamaz, sorumlu belediye, bakanlık yetkilileri de yargılanmalı.