Masaüstü işletim sistemlerinin geleceği ve Linux

Masaüstü işletim sistemi pazarının tartışmasız hakimi uzun yıllardır Windows. Statcounter’ın mart ayı verilerine göre Windows’un çeşitli sürümleri pazarın yüzde 72’sini aşan bir kısmını domine etmiş durumda. Windows’u yüzde 14.7 ile OS X izliyor. Sunucu pazarının tartışmasız lideri Linux ise 30 yıldır masaüstlerinde kendine makul düzeyde bir yer edinebilmiş değil. Linux’ın masaüstündeki payı Statcounter’a göre yüzde 4.05. Linux’ın payına aslen Linux tabanlı olan Chrome OS’u eklediğimizde bile ancak yüzde 6.3’e ulaşabiliyoruz.

Masaüstünde Linux kullanımının düşük seviyelerde olmasının çeşitli yazılımların Linux’ta kullanılmaması gibi çeşitli teknik nedenleri olduğu kadar “Windows’a alışkın olmak”, “Linux’ın zor olduğunu düşünmek” gibi çeşitli insan kaynaklı nedenleri de var. Büyük yazılım geliştiricilerin bir kısmı Linux’ı bir pazar olarak görmediğinden ya da yapılacak masrafa değmeyeceğini hesap ettiğinden yazılımlarını Linux platformunda da kullanılabilecek şekilde geliştirmiyor. Çeşitli iş akışlarında yaygın olarak kullanılan ve yeterince kullanışlı bir alternatifi de bulunmayan programlar işletim sistemi tercihlerinde belirleyici olabiliyor. İnsan kaynaklı faktörlerin başını ise Linux’ın zor ve kullanışsız olduğuna dair baskın ön yargı çekiyor. Yıllardır Windows kullanmış insanların işletim sistemlerini değiştirmesi kolay olmayabilir elbette ama Linux’ın zor, kullanışsız vb. olduğuna dair ön yargıları yıkmak çok zor değil. Kendi YouTube kanalında ve blogunda Linux’ta çeşitli işlerin nasıl yapılabileceğine dair kılavuzlar yayımlayan “Linux Anneanne” Andrea Borman bu ön yargıların nasıl kolayca dağıtılabileceğinin başarılı örneklerinden biri.

Linux’ın masaüstü pazarında payı henüz küçük olsa da bu tablonun kısmen değişmekte olduğunun sinyallerini görüyoruz. Masaüstünde Linux’ın yüzde 3’lük kullanım oranına ulaşması geçen yılın haziranında yani yaklaşık olarak 30 yılda gerçekleşmişti. Yüzde 3’ten yüzde 4’e ulaşması ise sadece 8 ay aldı. Bu hızlanmanın kaynaklarına dair birkaç sebepten bahsedebiliriz. Bunlardan ilki bilgisayar satışlarında bir işletim sistemi önden yüklenmiş olarak sunulmayan, FreeDOS yüklü ya da Linux yüklü seçeneklerin artmış olması ve bu seçeneklerin genelde muadillerine göre daha ucuz olması. Bir ikinci sebep Windows’un son sürümü Windows 11’in Windows kullanıcı tabanında yeterince benimsenmemiş olması. Üçüncü bir sebep Steam’in Linux’ı bir pazar olarak kabul etmesi ve Linux tabanlı kendi işletim sistemini yayımlaması ile Linux’ın oyuncular için giderek daha kullanılabilir bir platform haline gelmesi. Son bir sebep olarak pek çok yazılımın işletim sistemi bağımlılıkları olan klasik yazılımlar yerine platformdan bağımsız bir şekilde web tarayıcısı üzerinden çalışan sürümlerinin yayımlanması birkaç yıl öncesine kıyasla bugün Linux’ı çok daha kullanılabilir bir alternatif haline getiriyor.

Masaüstünde Linux, Internet’te gezinip video vb. izleyen ortalama kullanıcı için fazlasıyla yeterli durumda. Oyuncular için zorluklar da Steam’in Linux’a yönelmesi ve kendi el konsolunun Linux tabanlı olması ile büyük ölçekte çözüldü. Eğer Linux masaüstündeki küçük ama istikrarlı artışını sürdürürse önümüzdeki yıllarda çalışmak için Windows’a mecbur bırakan yazılımların Linux’a da yöneliminde de bir artış olacağını öngörebiliriz. Linux camiasının her sene başında tekrarlamayı sevdiği “Bu yıl Linux masaüstünün yılı olacak” o yıl gerçekleşmeyeceğini bildikleri bir yarı dalga geçme/yarı dilek cümlesidir. Bu dilek belki hiçbir yıl gerçek olmayabilir ama Linux masaüstünde biraz daha hak ettiği düzeyde bir paya sahip olmaktan da çok uzak değil.