Arılar, bakteriler ve insanlar: Eğitim

Kesintisiz AKP iktidarının başlangıcında doğan bebekler şimdi üniversite mezunu. Bu yıla kadar ekseriyeti için yerel yönetimlerde de tek parti dışında bir belediyecilik ile tanışan olmadı. 

Bu nesil doğdukları yıl, yani AKP’nin iktidara geldiği yıl üniversiteyi bitirmiş olan nesle göre nasıl peki?

Daha şişman, daha prediyabetik yani şeker hastalığına meyilli, daha fazla ve çok erken yaşta uyuşturucu ile tanışmış ve bir o kadar da yoksulluğa yelken açmış bir nesil.

Kundaktan iş tulumuna bir neslin vebalini unutan, öz eleştiri vermeyen sistem, bir sonraki neslin nasıl şekilleneceğine de pek hevesli. Milli Eğitim Bakanlığınca, tüm öğretim kademelerindeki zorunlu derslere ait "Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli" yeni müfredat taslağı kamuoyunun gündeminde. 

Bakterilerin evcilleştirildiği bir çağda, bu anlayış ile yol almak hiç de kolay değil. Tarihsel olarak beslenmek için inek, koyun, keçiyi evcilleştirilen insanlık, şimdilerde aynı işlev için mikroorganizmaları kullanıyor. Bakterilerin genetiği ile oynayıp onlara fabrika ortamında “doğala özdeş” et, süt, aroma ürettiriyor. Bu maarif müfredat taslağı sahi bunun neresinde?

Uyuşturucu trafiğinin iki önemli kavşak ülkesi Türkiye ve Belçika. Misal uyuşturucu ile mücadelede hayvanların rolü denince Türkiye’de bir öğrencinin aklına ne geliyor, Belçikalı öğrenci neyin tanığı? Bizde narkotik köpekleri bilinir, Belçika’da yanı sıra narkotik arıları.

Öyle bir çağda yaşıyoruz ki; bilim her bir hayvan türünün eğitilebilirlik ve bir başlıkta öğrenme sürelerini saptayabiliyor. 

2021’de tek bir limanda (Anvers) 64 ton kokain ele geçiren Belçika, mücadelede özel eğitimli bal arıları kullanmaya karar vermişti.

Bir piknikte sofranıza ilk önce arılar mı üşüşür yoksa köpekler mi? Gündelik hayattan bildiğimiz bu gerçeği bilim insanları daha net ifade ediyor: “Bal arıları, koku alma konusunda bir köpekten yüz kat daha iyi.”

Üç canlı, üç farklı yaşam süresi: İnsan malumunuz, köpekler bilemediniz 15 yıl ve arılar 4-5 ay. Hedef odaklı eğitim için, uyuşturucu mücadelesinde gerekli süreleri kıyaslarsak, arılar için yetişme süresi birkaç saat iken narkotik köpeklerinde en az 6 ay. Ya narkotik polisleri?

Bal arılarının kolaylıkla eğitilebileceğini kanıtlayan Belçika’nın yanı başında bir ülke Hollanda ise bakterilerin eğitilebilirliğinin meyvesini yemekle meşgul. Sentetik etin deneme amacıyla kullanımına izin veren yasayı 2022’de onayladı. İnek çiftliklerini ise yakın gelecekte yasaklamayı öngörüyor.

İnek ve üç ülke: Türkiye, Hindistan ve Hollanda. Birincisinde ineği kesmek kutsal, ikincisinde kesmek kutsala saldırı, üçüncüsü bu tartışmayı alternatif gıda teknolojileri ile aşmış görünüyor. 

“Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” ile nasıl bir nesil kurgulanıyor sahi? Bu nesil yapay etin helal olup olmadığını mı merak edip tartışacak, yoksa biyoteknolojinin ilerleticisi mi olacak? Ufuk çizgisi atmosferde uydu fabrikalarda yapay inek et üretim olasılığı mı olacak, yoksa Hindistan’daki inançlar arası inek savaş ve çatışmalarının potansiyel “mücahidi” mi?

Önemli bir kavşaktayız yine, yeniden: Bu ülke, bu gençler, bu gelecek bizim. Unutmayalım…

Sağlıcakla kalın.