Yalandan tasarruf paketi

‘Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi’ Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından kamuoyuna açıklandı. Pakette yer alan bazı maddeler yıllardır iktidarın siyasal kadrolarının kamu kaynaklarını kişisel çıkarları için nasıl yağmaladığının, kamu hizmetleri için harcanması gereken kaynakların nasıl istismar edildiğinin itirafı anlamına da geliyor.

Mehmet Şimşek kamuda tasarruf paketini sunarken en önemli önceliklerinin hayat pahalılığını sorun olmaktan çıkarmak ve enflasyonu tek haneli rakamlara indirmek olduğunu açıkladı. Türkiye’de yüksek enflasyonun sorumlusu olarak ücret artışları gösterildiği için paketin en önemli hedefinin ücret ve maaşların üç yıl boyunca baskılanması olduğu, asıl amacın kamuda tasarruf yapmaktan çok milyonları düşük ücrete, esnek çalışmaya ve kemer sıkmaya ikna etmek olduğu anlaşılıyor.

Asgari ücrete yıl içinde artış yapmamak, kamu emekçilerinin ek zam taleplerinin önüne geçmek ve yarısından fazlası 10 bin lira emekli aylığı alan milyonlarca emeklilerin taleplerinin önüne geçmek yalandan bir tasarruf paketi açıklanmış. Açıklanan pakete en büyük desteğin patronlar ve patron örgütlerinden gelmesi ise hiç şaşırtıcı değil. 2024 yılında bütçeden patronlara yapılması öngörülen doğrudan destek miktarı 376.5 milyar liraydı. Patronlara yönelik vergi istisna ve muafiyetleri de eklenince çok daha büyük rakamlara ulaşılıyor.

2024 bütçesinde yıl sonunda 2.7 trilyon lira bütçe açığı bekleniyor. Yine bu yıl içinde bulan faiz harcamalarına 1 trilyon 254 milyar lira ayrıldı. Kamuda tasarruf paketi diye açıklanan tedbirler en fazla 100 milyar lira ve bu rakam bütçe giderlerinin yüzde birini bile bulmuyor.

Türkiye’de kamu bütçesi üzerindeki en büyük yükü yerli ve yabancı şirketlere verilen uzun vadeli Hazine garantileri oluşturuyor. Kamu özel iş birliği (KÖİ) adı altında hazine garantili projeler için 2017-2023 yılları arasında bütçeden toplamda 221 milyar lira harcandı. 2024 yılı içinde bütçeden KÖİ projeleri çerçevesinde köprüler, otoyollar ve Avrasya Tüneli ile yap-işlet-devret modeliyle yaptırılan şehir hastanelerine toplam 162 milyar 435 milyon lira ödenecek. Geçtiğimiz yedi yılda yapılan toplam garanti ödemelerin yüzde 74’ü kadar ek ödeme sadece bu yıl içinde yapılacak.

İktidar kamu kaynakları üzerinden patronlara ekonomik olarak her türlü kolaylığı sağlarken hem bütçede hem de tasarruf paketinde yükünün büyük bölümünü bir kez daha ücretli emekçilerin sırtına yıkıyor. İşçiler, kamu emekçileri ve emekliler tasarruf bahanesiyle sefalet koşullarına mahkum edilirken, kamuda personel servisleri, lojman ve sosyal tesislerinden tasarruf edilince ekonomi düzlüğe çıkacak gibi bir hava yaratılmaya çalışılması ise dikkat çekici.

Kamuda yeni personel istihdamının 3 yıl süreyle sadece kamudan emekli olanlarla sınırlandırılması, üç yıl boyunca üniversitelerden mezun olacak milyonlarca gencin daha işsizler ordusuna katılması anlamına geliyor. Önümüzdeki dönemde ülke ekonomisinde yaşanacak durgunluk ile birlikte düşünüldüğünde sözde tasarruf önlemlerinin en önemli sonucunun kitlesel işsizlik olması kaçınılmaz. Öte yandan bir taraftan kamuda istihdama sınırlandırma getirilirken diğer taraftan yıllardır hayata geçirilmeye çalışılan kısmi süreli çalışma, uzaktan çalışma gibi esnek çalışma uygulamalarının yaygınlaştırılmak istenmesi fırsatçılıktan başka bir şey değil.

2024 bütçe gelir ve giderleri üzerinden bakıldığında kamuda tasarruf bahanesiyle açıklanan rakamların tabiri caizse devede kulak kaldığı anlaşılıyor. Yoksa yıllardır “Devletin malı deniz yemeyen domuz” anlayışıyla hareket edenlerin kamuda tasarruf anlayışıyla alışkanlıklarından kolay vazgeçeceklerini düşünmek saflık olur.