Yapılan iş işçinin sağlığı için tehlike yaratırsa fesih hakkı doğar

SORU: Kolay gelsin. Benim ayağımda varis oluştu. İş gereği sürekli ayakta çalışıyorum ve bu yüzden ayaklarım şişiyor, varis lekeleri var her iki ayağımda. Bu yüzden ayakta çalışamaz raporu alabilir miyim? İşten ayrılmak istiyorum? Nasıl bir yol izlemem lazım? Yardımcı olur musunuz?

CEVAP: İyi günler ve geçmiş olsun dilerim. İşçinin iş sözleşmesini sağlık nedenleri ile feshederek kıdem tazminatı alabilmesine dair düzenleme İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir.

İş Kanunu’nun 24. maddesinin “sağlık sebepleri” başlıklı ilk bendi şu şekildedir:

“a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.”

Burada görüldüğü üzere, işçinin haklı nedenle iş sözleşmesini sağlık gerekçeleri ile feshedebilmesi için işin yapılmasının işçi için veya başkaları için tehlikeli olacağının öngörülmesidir.

Dolayısıyla sorunuzda belirtmiş olduğunuz sürekli ayakta çalışmak zorunda olma haliniz, işin yapılmasından, niteliğinden doğan bir durum olduğunu tespit etmek gerekmektedir. Yani işinizin yapılması için ayakta çalışmak zorunlu olmalıdır. 

İşçi açısından sağlık nedeniyle fesih hakkının doğabilmesi için yapılan bu zorunlu işin, işçinin yaşamı veya sağlığı için tehlike yaratması da gereklidir. Ayrıca bu tehlike işin niteliğinden kaynaklanmalıdır. Yani varis hastalığının sizin işinizi yapmanız sonucunda olması gerekmektedir.

İşin niteliğinden doğan bu hastalıklar çoğu zaman meslek hastalıklarıdır. Varis de meslek hastalığı olarak belirtilmektedir. Öncelikle yapılması gereken, sizin durumunuzda sorunuzda da belirttiğiniz üzere, alacağınız bir doktor raporunda veya heyet raporunda bu hastalığınızın yaptığınız işten kaynaklandığını (Sürekli ayakta durmaktan) ve sizin sağlığınız için bu işin artık tehlikeli olduğunun raporda belirtilmesidir.

Yargıtay hastalığın işçinin sağlığı ve yaşayışı için tehlikeli olduğunun da sağlık raporunda belirtilmesi gerektiğini aramaktadır. “Hastalığın iş yerindeki koşullardan kaynaklandığı doktor raporuyla ispat edilmeli, bunun için gerekiyorsa iş yerinde inceleme yapılmalıdır. Tehlikenin haklı neden oluşturması için geçici veya sürekli olması bu noktada önem taşımamaktadır. İşin tehlike oluşturup oluşturmadığı tespit edilirken objektif koşullar yanında, işçinin yaşı, vücut ve sağlık durumu, cinsiyeti gibi subjektif koşullar da dikkate alınır. Hangi hastalıkların yapılan işin niteliğinden doğduğu ise, her somut olayın özellikleri dikkate alınarak belirlenmelidir.” (Yargıtay 9. HD 20.09.2004 tarih 2004/4481 E. 2004/19426 K.)

Varis hastalığının işçi açısından işin yapımından kaynaklandığını ispatlamak ve bu sebeple iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanma süreci maalesef uzun ve zorlu bir süreçtir. Çünkü yargılama sürecinde işçiden birçok hususu ispatlaması beklenmektedir.

Burada ayrıca, işe başlamadan önce yaşadığınız bu sağlık sorunu ile ilgili bir rahatsızlığınızın olmaması da aranmaktadır. Bu açıdan dava aşamasında da ispat yükü de işçinin üzerindedir. Yaşadığınız sağlık sorununun yaptığınız iş nedeni ile ortaya çıkmış olması da kıdem tazminatınızı alabilmeniz açısından uygulamada ispatlanması gereken bir başka husustur. Örneğin sizin işinizde sürekli ayakta durduğunuz için. Bu durumun doktor raporunda da yer alması önemlidir. Bu açıdan bir diğer uygulamada aranan husus ise yaşadığınız bu sağlık sorununun mesleğinizi, işinizi yapmaya engel olması şartıdır. İşverene iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmeden önce doktor raporunu da ekleyerek bir dilekçe ile sağlık sorunları nedeni ile aynı işi yapamayacağınızı ve size hafif bir iş vermesi konusunu belirten bir dilekçe ile başvurmanız ve işveren buna rağmen bunu yapmıyorsa, bu hususlar çerçevesinde kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesini feshedebilirsiniz. Bunun için doktor raporunu da ekleyerek iş sözleşmenizi haklı nedenle sağlık sebepleri ile feshettiğinizi belirten bir ihtarname ile noterlik vasıtası ile gönderebilirsiniz.