Sefalet programı çalışıyor

Türkiye’nin acilen çözülmesi gereken sorunlarının başında birkaç yıldır yüksek enflasyon, hayat pahalılığı ve geçim sıkıntısı geliyor. TÜİK’in yıllık enflasyonu yüzde 75 olarak açıklamasının artından Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek “En kötüsü geride kaldı” açıklaması yapsa da ekonomide yılın ikinci yarısının çok daha zor ve ağır koşulları beraberinde getireceği tahmin ediliyor.

Çalışanların ve emeklilerin satın alma gücünü daha da düşürmek, yaşamlarını daha pahalı hale getirmek için seferber olan ekonomi yönetimi halkın harcanabilir gelirini mümkün olan en düşük seviyeye çekmek için elindeki bütün araçları kullanıyor. Yılın ilk yarısında enflasyonu arttırmamak için ertelenen enerji zamları ve vergi artışları temmuz ayında yapılacak. Asgari ücret ve emeklilerin kök aylıklarında artış yapılmaması halinde milyonlar sadece yoksullukla değil, açık sorunuyla da boğuşmak zorunda kalacaklar.

Milyonlarca insanı son yılların en ağır geçim krizine sürükleyen mevcut ekonomik koşullar nedeniyle halkın gelirleri ile giderleri arasındaki makas giderek açılıyor ve hayat pahalılığı nedeniyle halkın satın alım gücündeki azalma devam ediyor. 2009 yılında piyasaya çıkan ve halen en büyük banknot olan 200 lira geçtiğimiz 15 yılda satın alma gücünü büyük oranda kaybetti. TÜİK verilerine göre ocak 2009’daki 200 liralık mal sepetini alabilmek için mayıs 2024’de en az 2 bin 836 lira harcama yapmak gerekiyor. Başka bir ifadeyle söyleyecek olursak ocak 2009-mayıs 2024 tarihleri arasında tüketici enflasyonundaki artış yüzde 1318 olarak gerçekleşmiş.

Temmuz ayında asgari ücret artırılmazsa geçim sıkıntıları ve borçlanma ihtiyacının daha artması bekleniyor. Yüksek faiz nedeniyle borçlanma maliyetleri yükselmesine rağmen kartla yapılan harcamalar artmaya devam ediyor. Gelirlerin giderleri karşılamaması nedeniyle hem kredi borçları hem de ödenemeyen borçların yasal takibe düşme oranı ciddi anlamda artıyor.

Yılın ikinci yarısından itibaren daha da düşmesi beklenen talep ve ağırlaşan borç yükü nedeniyle çok sayıda küçük işletmenin kapanması ve üretimin azalması nedeniyle işsizliğin artması bekleniyor. İşsizlikteki artış, işçilerin halihazırda zayıf olan pazarlık güçlerini daha da zayıflatırken, ücret pazarlıklarında resmi enflasyonun da altında ücret artışlarının gündeme gelmesi ve işçi eylemlerinin artması kaçınılmaz olacak.

Kamu harcamalarını kısmak, emekçilerden daha fazla vergi almak ve halkın borçlanmasını zorlaştırarak toplam talebi aşağıya çekmek enflasyonu kalıcı olarak düşürmek için elbette yeterli değil. Mehmet Şimşek ve ekonomi yönetiminin sefalet programının ana hedefi, ücretlerde yaşanan reel gerilemeyi kalıcı hale getirmek. Bunun için önümüzdeki dönemde ücret ve maaş artışlarının hedeflenen enflasyona göre belirlenmesi, esnek çalışmanın en yayın biçimlerinden olan kısmi zamanlı ve uzaktan çalışma konusunda somut adımlar atılması ve nihayet kıdem tazminatı fonunun yeniden ve daha güçlü şekilde gündeme getirilmesi şaşırtıcı olmaz.

Yılın ilk yarısına gelmeden asgari ücretin açlık sınırının altında kalması, ücret ve maaş gelirlerinin gerçek enflasyonun çok altında seyretmesi gibi nedenler sefalet programının tıkır tıkır işlediğini gösteriyor. Ancak söz konusu sefalet programı asıl etkisini temmuz ayından itibaren göstermeye başlayacak.  Hükümet ve patronlar, aylar öncesinden sefalet programının hedefleri konusunda tam bir uyum ve iş birliği içinde çalışmaya devam ediyorlarken, benzer bir birlikteliğin sendikalar cephesinde görülmemesi dikkat çekici.

İşçiler, kamu emekçileri ve emeklileri temsil etme iddiasında olan sendikalar sefalet programının karşısında ortak talepler üzerinden birlikte hareket etmek ve zaman geçirmeden somut ve ortak bir mücadele planı ortaya çıkarmak zorundalar. Bu konuda atılması gereken adımlar atılmayıp sürece zamanında müdahale edilmezse, yarın sefalet programının yaratacağı sonuçlara itiraz etmelerinin hiçbir anlamı olmayacak.