Şampiyonun düşüşü

Geçen yıl dünya şampiyonu olduktan sonra Superbet Chess ve Tata Steel dışında hiçbir klasik satranç turnuvasına katılmayan Çinli büyük usta Ding Liren, Norway Chess turnuvasında da kötü performans göstermeye devam ediyor. Geçen sene Nepo’yu kıl payı yenerek dünya şampiyonu olan Ding Liren’in üstüne ya Carlsen’in ya da Nepo’nun laneti çökmüş gibi duruyor.

Dün oynanan Norway Chess turnuvasının son turundan önce dünya canlı rating sıralamasında 13’ncü sıraya kadar gerileyen şampiyonun bu düşüşü dünya tarihinde de bir ilk. Hiçbir dünya şampiyonunun şampiyon olduğu sırada böyle bir gerileme yaşadığı görülmemiş. Bundan önceki en kötü gerileme eski dünya şampiyonlarından Kramnik’e ait. Kramnik şampiyon olduğu dönemde rating olarak kısa süreliğine de olsa 9’ncu sıraya kadar düşmüş ancak sonradan durumu toparlamış.

Ding Liren’in düşüşü ise dünya şampiyonu olduktan sonra turnuvalarda oynamak istememesi ile de bağlantılı görünüyor. Üstündeki baskı o kadar büyük ki kaybetmemek için oynamamayı tercih ediyor. Ancak yaklaşan dünya şampiyonluk maçı onu pratik yapmaya zorluyor. Şahsen Ding’in elinde olsa bu maça çıkmak istemediğini düşünmeye başladım. Bu durum şampiyonluk maçı yapacağı GM Gukesh’in performansı ya da başka bir özelliği ile ilgili olduğunu düşünmüyorum. Ding’in problemi kendisinin ya da belki Çin devletinin yarattığı baskıyı kaldıramaması, rakip değil. Şampiyonluktan sonra oynadığı 31 klasik oyunda sadece 3 galibiyet almış olması durumun ne kadar anormal olduğunun başka bir göstergesi. Ding Liren, Norway Chess turnuvasında son tura lider olarak giren Carlsen’in aksine Nakamura, Praggnanandhaa, Alireza ve Caruana’nın ardından sonuncu sıraya demir atmış durumda.

Ding Liren, hâlâ teknik olarak Gukesh’ten daha iyi olmasına rağmen içinde bulunduğu psikolojik durumu göz önüne alırsak yaklaşan şampiyonluk maçında ibrenin yavaş yavaş Gukesh’ten yana döndüğünü söylemek gerekir. Her ne kadar daha önce favori olarak Ding’i görsem de artık bu maçın galibi hakkında net bir şey söylemek kendi adıma pek mümkün değil. Şampiyon ya acilen kendine gelecek ya da yeni bir şampiyonumuz olacak.

Norway Chess turnuvasından iki farklı hatanın gerçekleştiği iki oyunla devam edelim. İlk örneğimiz Caruana ve Carlsen arasında oynanan oyunda zaman sıkışmasında yapılabilecek hatalardan birine örnek teşkil ediyor.

İlk konumda Caruana 19 saniyesi varken 66’ncı hamlede Şh2?? Hamlesini yaptı ve Carlsen ikinci diyagramda görülen e2 ile piyonu sürdüğünde terk etti. Çünkü eğer devam etseydi üçüncü diyagramda görüldüğü gibi piyon terfisini engellemek için Va2 oynamak zorunda kalacak ancak bu durumda Carlsen Vf4+, Vc1+ ve Vg1 ile mat edecekti. Oysa ilk diyagramda Caruana oynanmış olan Şh2 yerine Va2 oynasaydı beraberlik yapabiliyordu ancak zaman sıkışmasının getirdiği baskı altında yapılan bu tip hatalar anlayışla karşılanabilir.

Altıncı turda oynanan Carlsen & Ding Liren oyununda inanılmaz bir şey oldu.

İlk diyagramda 29’ncu hamlede Ke4 oynayarak iki hamlelik basit bir mat tehdidi yapan Carlsen’in hamlesine Ding’in verdiği Kb2?? cevabını görüyoruz. Caruana & Carlsen oyunundan farklı olarak burada Ding’in 30 dakikadan fazla zamanı olduğu görülüyor. Yani bu hatanın geçerli bir bahanesi yok. Amatör seviyede bile bilinen bir mat temasını dünya şampiyonu olan bir oyuncunun kaçırması mümkün değil, Ding bedenen masada olmasına rağmen aklen ve ruhen orada değil. Gözlerine inanamayan Carlsen ikinci diyagramda görülen Vxh7 hamlesini yaptığında Ding oyunu terk etti. Çünkü zorunlu Şxh7 hamlesinden sonra Kh4 ile mata çare yoktur.