Çocuklar kurban kesimini görmemeli

Geçen yıl Kurban Bayramı boyunca çocukların kurban kesimine tanık olduklarını gösteren haberler yayımlandı. Evrensel’de yer alan bir haberde, Antalya’nın Kepez ilçesinde bir kesim alanında çekilmiş fotoğraflar yer alıyordu. Bu görüntüler bile küçük yaştaki çocukların kurban kesiminden çok etkilendiklerine işaret ediyordu.

Kurban Bayramı dolayısıyla kurban kesmek isteyenlerin ve kurban kesimini bir dini görev olarak görenlerin bilmesi gerekiyor ki, çocukların kurban kesiminde yer alması için hiçbir neden yok. Dahası, kurban kesimi çocuklar için uygun değil. Nedeni gayet açık: Çocuklar ölümle çok zor baş ederler. Tam olarak kavrayamadıkları ölüm onlar için oldukça korkutucudur. Araştırmalar çok açık olarak gösteriyor ki, çocukların 10-11 yaşından önce ölümü tam olarak anlayabilmeleri beklenemez. Kurban kesimini gören çocuklar kısa veya uzun süreli olarak etkilenebilirler. Özellikle 5 yaş öncesinde ölüm, can çekişme ve kan görüntülerine, ya da kesime tanık olan çocuklar, anlamakta güçlük çektikleri bu olaylar nedeniyle ciddi düzeyde tedirgin ve rahatsız olurlar.

Bu nedenle kurban kesimiyle ilişkili uyarılarda bulunmak önem taşıyor.

Çocuklar hiçbir şekilde kurban kesimini izlememeli ve izlemeye zorlanmamalıdır. 6 yaşından küçük çocukların kesimi kesinlikle görmemesi gerekir. Çocuklar 8 yaşından başlayarak kurbanın anlamını kavrayabilirler ama 10 yaş öncesinde ölüme ilişkin kavrayışları yetersiz olduğu için yine de olumsuz etkilenebilirler. Kurbanın inanç boyutu ancak 11 yaştan sonra daha iyi anlaşılabilir. Bu nedenle çocuklar 12 yaşına dek kurban kesimini izlememelidir.

Hiç kimse, 12 yaşında veya daha büyük olsa bile, istemiyorsa kurban kesimini izlemeye zorlanmamalıdır. Büyük kentlerdeki kesim yerleri bu açıdan özellikle tehlikelidir çünkü toplu kesim yerlerinde uzun süreyle sıra beklenmekte ve çocuklar çok sayıda kesime maruz kalmaktadır. Bu nedenle çocuklar bu yerlerden uzak tutulmalıdır.

Çocuklar yeni ve olağan dışı şeyleri merak eder. Merak ettikleri için kesimi izlemek isteyebilirler. Bu onların kesimden etkilenmeyeceği veya kurbanın anlamını kavradıklarını göstermez. Çocukların yanında kurban kesiminin konuşulması ve ayrıntılı olarak anlatılmasından da kaçınılmalıdır. Bir çocuğun kesim görüntülerini televizyon, video veya bilgisayardan izlemesi de sakıncalıdır.

Çocuk veya yetişkin hiç kimse, istemiyorsa kurban eti yemeye zorlanmamalıdırlar. Bu tür zorlamalar çocukların uzun süreyle et ve et ürünlerinden tiksinmesine yol açabilir.

Çocuklar kısa süreli de olsa bakımını üstlendikleri bir hayvanla duygusal bağ kurarlar. Bu hayvanın kesilmesi çocukları çok üzer; özellikle küçük çocuklara çok ağır etkiler yapabilir. Bu nedenle çocuklu evlerde kurbanlık hayvan beslenmemeli veya çocuğun kurbanlıkla uzun süreli teması olmamalıdır.

Eğer kurbanlık hayvan evde beslenirse, hayvanın kesileceği çocuğa dürüstçe ve yaşına uygun bir şekilde anlatılmalıdır. “Uykuya daldı!”, “Zaten ölecekti!”, “Kaza oldu!” gibi açıklamalar kullanılmamalıdır. Çocuğa haber verilmeden kesilen hayvanın etinin daha sonra çocuğa, “Kestik ve bak sen de yedin!” gibi sözlerle yedirilmesi çok olumsuz ve kalıcı etkiler yapmaktadır.

Duygusal bağ kurdukları bir hayvanın ölümü ardından çocukların duygularını anlatmalarına izin verilmelidir. “Erkekler ağlamaz” gibi ifadeler kullanılmamalı ve çocukların anlattıkları dikkatle dinlenmelidir. Çocuğun üzüntüsüne ve yasına ilgi göstermeli ve değer vermelidir. Üzüntüsünü paylaşırken “Boş ver!”, “Seneye yenisini alırız.” gibi sözlerden kaçınılmalıdır.

Çocukların ölümle ilgili ya da ölümün ardından yaşadıklarına ilişkin soruları bayram sırasında artabilir. Bu sorulara, yaşa uygun olarak, açık ve net cevap verilmelidir. Açıklama yapılırken yanlış, yetersiz veya endişe yaratabilecek bilgiler verilmemelidir.

Kurban kesimiyle ilişkili yaşantıların çocuğu çok etkilediği ve davranışlarında önemli değişikliklere neden olduğu (uyuyamama, yemek yememe vb.) görülürse, mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.