Evrensel’in 29. yaş günü vesilesiyle…

“…Her şeyden önce görmeyi bilmek gerekiyor. … Benimle aynı yerde duran yirmi fotoğrafçı aynı görüntüyü çekmek için fotoğraf makinesini ayarlarken başka bir tablo görür karşısında. Her insan aynı sahneyi kendine özgü bir duyarlılıkla yansıtır...” Gisele Freund

Evrensel’le ilgili 14 yıl önce 15. yılı geride bırakırken yazmışım. Aradan 14 yıl geçmiş. O günkü yazıma ekleyecek çokça şey olabilir tabii ki ama temelde o gün ne yazmışsam aynen korunduğunu görüyorum.

Evrensel deyince aklımıza öncelikle Metin Göktepe gelir. Muhabir ve Fotoğrafçıdır Metin. Toplamında gazeteciydi. Basın fotoğrafçılığı konusu başlı başına sayfalar dolusu yazmayı gerektirir ama ben biraz Evrensel’in fotoğrafla olan ilişkisi üzerinde durmak istiyorum.

FOTOĞRAF VE BASIN

Fotoğrafın basında kullanımının üzerinden yaklaşık yüz yirmi yıl geçti. Fotoğrafın basında kapladığı alan büyüdükçe büyüdü. Toplumu sarsan büyük olaylar hep fotoğrafla açıklanır. Okuyucu önce fotoğrafla ilişki kurar ve yazıyla detayları öğrenir. Okuma yazma oranının düşük olduğu yerlerde ise fotoğrafın işlevi daha da artar. Bu bakımdan fotoğrafın ikna ve öğretme yeteneği basın için vazgeçilmez olmuştur. İlk kullanımından bu yana gerek fotoğraftaki teknik gelişmeler, gerekse matbaa ve basın sektöründeki gelişmeler hız ve kaliteyi arttırmıştır. Geçmişte, bir fotoğrafçının bilmesi gereken teknik bilgiler önemli bir yer tutarken, günümüzde yediden yetmişe herkesin cep telefonlarıyla bile altından kalkabildiği bir noktaya gelmiştir. Birçok gazeteci cebinde küçük bir makineyle haberden fotoğrafa tek başına her şeyi yapar hale gelmiştir. Yine geçmişte foto muhabirliği özel bir öneme sahipken, bugün foto muhabirliği neredeyse ortadan kalkmıştır. Bir de görselliğe önem veren dergilerin dosya olarak yaptıkları çalışmalarda foto muhabirler kullanılmaktadır.Fotoğrafın iyi çekilmiş olmasının yanında kullanım biçimi de önemli (mizanpaj). Çok iyi bir fotoğraf kötü bir kullanımla harcanabiliyor. Ya da tam tersi kötü bir fotoğraf gereksiz bir kullanımla boşuna yer işgal ediyor olabilir. Fotoğraf editörleri aslında gazetelerin bel kemiğidirler. Fakat ne derece başarılı oldukları tartışılır. Fotoğraf editörlerinin görevi arşivci noktasına indirgenmiş, konuya uygun fotoğrafları bilgisayar arşivinden bulan kişi haline gelmiştir.

EVRENSEL İSE BİR OKULDUR

Evrensel öğrenirken öğreten bir okuldur. Birçok günlük gazete içinde sınıf gazeteciliği örneği olarak neredeyse bir iki gazeteden biridir. O bakımdan diyebiliriz ki birçok gazete çıkmakta ama gerçekte iki gazete vardır ortada. Sermaye gruplarının gazeteleri isimleri ayrı olsa da sonuçta tek bir yere hizmet eden gazetelerle onların karşısında milyonların sesi kulağı olmaya çalışan Evrensel.

Neredeyse bütün gazeteler bağımsız, tarafsız, milliyetçi ve siyasi bir gazete olduklarını logolarının altına yazarlarken, aslında düzenden yana, sermayeden taraf olduklarını vurgularken, Evrensel ‘Emek evrenseldir’ diyerek bir karşı koyuşu temsil ediyor. ‘Emek’ten yana taraf olduğunu söylüyor. Bu yüzden yok sayılmaya, görülmemeye çalışılıyor. Ama Evrensel’i gören okuyan milyonlarca insanın desteğiyle 30. yılına girdi.Bugün Evrensel’de yetişmiş birçok gazeteci var. Kolektif çalışmanın ve paylaşmanın adıdır Evrensel. Gerektiğinde okurları ve çalışanları tarafından eleştirilen, gerektiğinde övülen ve ödüllendirilen bir gazetedir. Dedim ya bir okuldur Evrensel. Bilginin araç-gereçlerin kullanımlarının öğrenildiği ve öğretildiği bir okul. Sürekli daha iyi ve güzeli yakalamanın peşinde koşanların gazetesi Evrensel’dir. Kimi zamanlar yayımladığı fotoğraflarla Mecliste sallanan, kimi zaman toplumsal olayların soruşturulmasına yol açan gazetedir Evrensel. İş yerlerinde yaptığı haberlerle hak alma mücadelesinin kazanımla sonuçlanmasını sağlayan gazetedir Evrensel. Çünkü okurları aynı zamanda muhabirleri ve fotoğrafçılarıdır Evrensel’in. Bu büyük ailenin ortak emek ve üretkenliği ile yoluna devam etmektedir. İşçisinden bilim insanına, sanatçısından köylüsüne sahip çıkılan bir gazetedir Evrensel. Eksikleri ve hataları da var kuşkusuz. Bunları da aşa aşa, çoğala çoğala daha nice yıllarda birlikte olacağız. Gisele Freund’un fotoğraf ve gazeteye ilişkin tanımıyla sonlandıralım:“…Fotoğraf, inanmayı kolaylaştırıcı, bir anı insan bakışı gerçekliğinde sunabilen yegane araç. Gazete ise insanı çevresinde olan bitenle ilişkilendiren, yaşadığı dünyanın parçası yapan, haber ileten ve yayan başka bir araç... Bu durum salt mali bir yatırım ya da kaynak değil, düşüncelerin, görüşlerin, tasarıların yanı sıra idealizmin ve coşkudan üzüntüye kadar farklı çoğu duygulanımın da yer aldığı bir bütün.”