1 kW enerji kaç cana mal olur?

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) geçen hafta Diyarbakır ve Mardin bölgesinde meydana gelen yangının özelleştirildiği için tahribata uğrayan altyapıdan kaynaklandığına; elektrik enerjisi alanındaki bakım, denetim ve teknik personel eksikliklerine dikkat çekmişti. Elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesinin ardından hayata geçirilen az işçi-çok iş yaklaşımıyla, özellikle arıza-onarım-bakım servisinde çalışan enerji işçileri çok ağır bir iş yükünün altına sokuldular. Yoğun iş yükü ve iş yetiştirme baskısıyla birlikte, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin de alınmaması, enerji sektöründe işçi katliamına yol açıyor.

EMEKÇİLERİ ÇARPAN, SERMAYEYİ SEMİRTEN

Enerji sektöründeki işçilere sözde ekstra kazanç olarak müjdelenen, allanıp pullanan “performans primi” masumiyetini kaybetti, gerçek yüzü ortaya çıktı. Enerji sektörü patronları tarafından, işyerlerinde örgütlü çalışmaya karşı dayatılan performans değerlendirme çalışması, bireyciliği öne çıkaran bir modern kölelik sistemi haline geldi. Hem halkın, hem patronların gözleri hep enerji işçilerinin üzerindedir. Neden derseniz, üretim ve kapitalist bölüşüm ilişkilerinde; emekçileri çarpan, sermayeyi semirten de elektrik enerjisidir de o yüzden. Elektrik kesintilerinde de halka karşı karalanan enerji işçisi oldu. Enerjinin üretimi, nakli ve dağıtımına ilişkin zorlukları, işçilerin bu esnada yaşadıklarını ise bilen ya da anlatan pek yoktur. Çünkü 1 kilovat (kW) enerjinin kaç cana mal olduğu değil, kaç paraya mal olduğu konuşulur hep.

Çalışma Bakanlığı enerji iş kolunu “çok tehlikeli iş kolu” olarak tanımlarken, işçilerin yıpranma tazminatı ise hiç hatırlarına gelmedi. İşçiler haklarını hatırlatmak için sokağa çıktığında ise “Hop durun bakalım! Stratejik iş kolundasınız” dendi. Sektörde taşeron sistemi, her ne kadar şimdilerde kaldırdık deseler de, bir tür dayıbaşı sistemi olarak varlığını sürdürüyor. Velhasıl geçen son çeyrek asır boyunca kârlar yükselirken kaybedenler hep enerji işçileri oldu.

SON 10 YILDA 400’ÜN ÜZERİNDE İŞ CİNAYETİ

Enerji işkolundaki iş cinayetlerinde son 10 yılda 400’ün üzerinde işçi hayatını kaybetti. Elektrik çarpması, yüksekten düşme, patlamalar ve yanma ilk sıralardaki ölüm nedenleri. Temel önlemler alınsa ve denetimler yapılsa bu ölümlerin önlenebileceği aşikâr. (İSİG Meclisi’nin tasnifleri tüm işkollarına göre yapıldığı için enerji işkolundaki ölüm nedenlerinin ayrıntılı incelenmesi gerekir. Zira elektrik çarpması, ark parlaması, yüksekten düşme, yanma, kalp krizi gibi ölüm nedenleri bir çok işkolunda iç içe geçmektedir.)

Enerji altında çalışma ve enerji hatlarına yakın çalışma yaygın olduğu için alçak gerilim ve yüksek gerilimde elektrik akımına kapılıp ağır yanık (çoğu bölgede ve büyükşehirlerde yanık tedavi üniteleri de yok) ve yaralanmalara maruz kalan çok sayıda işçi var. Yine manyetik alan ve radyasyona maruz kalma da işçilerde rastlanan hastalıkların nedenleri arasında.

Son 10 yılda iş cinayetlerinde ölen işçilerin çalıştıkları şirketlere baktığımızda Anadolu Yakası EDAŞ, Gediz EDAŞ, Aydem Enerji, Boğaziçi EDAŞ, Aras Edaş, Meram Edaş, Dicle Edaş, Vangölü EDAŞ, Trakya EDAŞ, Toroslar EDAŞ, Akdeniz EDAŞ, Kayseri ve Civarı EDAŞ, Sakarya EDAŞ, Yeşilırmak EDAŞ, Fırat EDAŞ, Aras EDAŞ, Çamlıbel EDAŞ, Çoruh EDAŞ, Uludağ EDAŞ, Afşin-Elbistan Termik Santrali, Orhaneli Termik Santrali, Tunçbilek Termik Santrali, Seyitömer Termik Santrali, Kemerköy Termik Santrali, Yeniköy Termik Santrali, Çan Termik Santrali, TEİAŞ, DSİ, İSKİ, İGDAŞ, Sulama Birlikleri, Rüzgar Enerji Santralleri, Hidroelektrik Santraller vd. bulunuyor.

ÖRGÜTLENMEZSEK İŞ CİNAYETİ GELİR BİZİ VURUR

Elektrik enerjisi “hadi hadi”yi dinlemez, 34 bin 500 kilovatlık gerilimi hiçbir insan bedeni durduramaz, ancak örgütlü işçilerin yöntemleri durdurur. İstanbul’da, trafo patlaması sonucu kaybettiğimiz enerji işçisi Sedat kardeşimizin, “Örgütlenmezsek iş cinayeti gelir bizi vurur” nasihatini unutmayacağız. İş cinayetlerine işyerlerinde örgütlülüğü artırarak cevap verilebilir.