12 Temmuz 2024 04:32

MEB’in gerçeklikten korkusu: LGS kontenjan dağılımları bile pek çok çarpıklığa işaret ediyor

Sınıfta öğrencilerle ders işleyen öğretmen fotoğrafı.

Fotoğraf: Pixabay

Paylaş

Adnan Gümüş

Tüm yazıları

Milli Eğim Bakanlığı (MEB) son on yıldır sınav sonuçlarının ortaokul türlerine göre, illere ilçelere göre, okullara göre ayrıntılarını paylaşmaz oldu. Bu ayrıntıların paylaşılması kişi bazında değil eğitim tiplerine göre verilecek, bu ayrıntılara bakılarak kişi hakları zedelenmeden dezavantajlı olanın yoksulun hakkı aranacak, başarılı olan model sayılacak. Ancak elde kontenjan dağılımları ve bir önceki yılın taban yerleştirme yüzdelik dilimleri dışında bir verimiz yok.

Bugün bu sınırlı salt sınavla yerleştirme kontenjan bilgileri üzerinden bile bazı farklılaşmalara ve çarpıklara değinmeye çalışacağım.

OKUL SAYILARI: İMAM HATİP VE MESLEKİ TEKNİKLERİN TEŞVİK EDİLMESİ

2003’ten bugüne, özellikle de 2012’den bugüne imam hatipler ve mesleki teknik okullar sürekli teşvik edilmektedir.

Puanlı okullar bazında 2019-2024 kontenjanlarına bakılırsa, okul sayısı bakımından en fazla artış Anadolu İmam Hatip Lisesi (480 yeni okul, yüzde 142 artış) ve Anadolu Meslek Programlarında (311 yeni puanlı program, yüzde 344 artış) gözlemlenmektedir.

Okul Türlerine Göre Okul Sayıları ve 2019-2024 Artış Durumu

Okul Türü	2019	Yüzde	2020	Yüzde	2024	Yüzde	Okul Sayısı Artışı (2019-2024)	Oransal Arış (82019-2024)
Anadolu İmam Hatip Lisesi	339	20,3	507	22,6	819	26,98	480	141,59
Anadolu Lisesi	290	17,3	364	16,2	536	17,65	246	84,83
Anadolu Meslek Programı	93	5,6	249	11,1	404	13,31	311	334,41
Anadolu Teknik Programı	552	33,0	719	32,0	798	26,28	246	44,57
Fen Lisesi	310	18,5	315	14,0	371	12,22	61	19,68
Sosyal Bilimler Lisesi	90	5,4	92	4,1	108	3,56	18	20,00
Toplam	1674	100,0	2246	100,0	3036	100,00	1362	81,36

KONTENJAN SAYILARI VE 2019-2024 ARTIŞ DURUMU

LGS sınav puanı ile yerleştirmeye tabi kontenjan sayısı 2019’da 136 bin 510 iken 2024’te deprem kontenjanı ile birlikte 210 bin 524’e çıkmış bulunuyor. En yüksek artış Anadolu Meslek Programında gerçekleşmiş bulunuyor (3 bin 240’dan 17 bin 830’a çıkmış durumda).

Okul Türlerine Göre Kontenjan Sayıları ve 2019-2024 Artış Durumu

Okul Türü	2019	Yüzde	2020	Yüzde	2024 Top. Kon.	Yüzde	Kon-tenjan Sayısı Artışı (2019-2024)	Oransal Arış (2019-2024)
Anadolu İmam Hatip Lisesi	28770	21,08	42098	19,68	44862	21,31	16092	55,93
Anadolu Lisesi	42460	31,10	71946	33,63	69639	33,08	27179	64,01
Anadolu Meslek Programı	3240	2,37	12262	5,73	17830	8,47	14590	450,31
Anadolu Teknik Programı	18030	13,21	28108	13,14	27353	12,99	9323	51,71
Fen Lisesi	34590	25,34	46650	21,81	41044	19,50	6454	18,66
Sosyal Bilimler Lisesi	9420	6,90	12846	6,01	9796	4,65	376	3,99
Toplam	136510	100,00	213910	100,00	210524	100,00	74014	54,22

ANADOLU İMAM HATİPLER VE MESLEKİ TEKNİK ANADOLU OKULLARININ YÜZDELİK DİLİMLERİ GENEL LİSELERE GÖRE ÇOK DÜŞÜK

Her tür teşvike rağmen mesleki teknik liselerin ve imam hatip liselerinin taban puanları oldukça düşük bulunuyor. Taban giriş yüzdelik dilim ortalaması Anadolu İmam Hatip Liselerinin 49.44, Meslek Programının 71.68, Teknik Programın 57.47 düzeyinde bulunuyor.

Okul Türlerine Göre Taban Yüzdelik Dilimleri

	Kontenjan Ortalaması	Ek-Deprem Kontenjan Ortalaması	Taban Giriş Yüzdelik Dilimi
Anadolu İmam Hatip Lisesi	55,12	1,90	49,4452
Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu İmam Hatip Lisesi	37,93	1,31	19,0516
Anadolu Meslek Programı	42,71	1,43	71,6847
Anadolu Teknik Programı	33,17	1,11	57,4726
Anadolu Lisesi	129,20	4,31	16,1157
Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu Lisesi	98,17	3,32	3,2343
Sosyal Bilimler Lisesi	85,50	2,85	20,2727
Hazırlık Sınıfı Bulunan Sosyal Bilimler Lisesi	90,63	3,02	15,2317
Fen Lisesi	107,87	3,60	8,6330
Hazırlık Sınıfı Bulunan Fen Lisesi	78,00	2,60	2,3367
Toplam	67,05	2,25	40,7763

HAZIRLIK SINIFI BULUNAN ANADOLU İMAM HATİPLER, ANADOLU LİSELERİNE YAKLAŞMIŞ DURUMDA

Anadolu İmam Hatip Liseleri hazırlık sınıflı hale çevrilerek cazip hale getirilmeye çalışılmaktadır. Toplam kontenjanın yüzde 21’i Anadolu İmam Hatiplerde iken hazırlık sınıflı okulların kontenjanı arasında İmam Hatip oranının yüzde 39’a çıktığı görülmektedir.

Okul Türlerine Göre Hazırlık Sınıfı Durumu

Okul Türü	2024 Toplam Okul Sayısı	Hazırlık Sınıflı 8Okul Sayısı	2024 Toplam Kontenjanı	Hazırlık Sınıflı Okul Kontenjanı	Yüzde
Anadolu İmam Hatip Lisesi	819	109	44862	4377	38,83
Anadolu Lisesi	536	60	69639	6089	54,02
Anadolu Meslek Programı	404	-	17830	0	0,00
Anadolu Teknik Programı	798	-	27353	0	0,00
Fen Lisesi	371	10	41044	806	7,15
Sosyal Bilimler Lisesi	108	48	9796	4495	39,88
Toplam	3036	227	210524	11272	100,00

Hazırlık sınıflı okullar hazırlık sınıfı bulunmayanlara göre daha yüksek puanla öğrenci kabul etmektedir. Hazırlık sınıfı bulunan Anadolu İmam Hatip Liselerinin taban giriş yüzdelik dilimi 19.05 iken hazırlık sınıfı olmayanların 49.44’tür.

KARMA EĞİTİMDEN UZAKLAŞMA: TEK CİNSLİ OKUL ORANI YÜZDE 20.5

Öğretim şeklinin karma olup olmaması bakımından 3 bin 36 okulun 623’ü kız veya erkek olmak üzere tek cinsli bulunuyor. Bu oran okul veya program bakımından yüzde 20.5’una, öğrenci kontenjanı bakımından yüzde 15.52’sine denk geliyor.

Öğretim Şekline (Okulun Tek Cinsli veya Karma Olma Durumu) Göre Okul ve Kontenjan Dağılımı

	2020			2024
	Okul Sayısı	Kontenjan Sayısı	Yüzde	Okul Sayısı	Kontenjanı (deprem k. dahil)	Yüzde
Erkek	158	12126	5,67	264	13178	6,26
Kız	250	17880	8,36	359	19480	9,26
Kız/Erkek	1838	183904	85,97	2413	177766	84,48
Toplam	2246	213910	100,00	3036	210424	100,00

2020 ile kıyaslanırsa tek cinsli okul ve öğrenci oranı yüzde 1.5 gibi artmış bulunuyor.

BİR AYRIŞMA DAHA: ANADOLU, SOSYAL VE FEN LİSELERİ KALABALIK

Okullar sadece puanları ile ayrışmıyor, fiziki imkan, donatı ve kadro desteği anlamında da farklılaşıyorlar. Mesleki Teknik Liseler çok sayıda malzeme ve işlik gerektiriyor, eğer iyi yapılacaksa, pahalı bir okul modelini oluşturuyor.

İmam Hatipler bütçe ve fizik olanaklardan en fazla yararlanan okul türü arasında bulunuyor, okul başına, derslik başına düşen öğrenci genel liselere göre çok daha az bulunuyor, daha avantajlı durumda bulunuyorlar. Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrenci sayısı tahmini 200 civarında iken Anadolu Liselerinin 500’ün üzerinde bulunuyor.

Okul Türlerine Göre Okul Büyüklükleri

	Kontenjan Ortalaması	Ek-Deprem Kontenjan Ortalaması	Okul Büyüklüğü (4 veya 4+1 Hazırlıkla Okul Öğrenci Sayısı)
Anadolu İmam Hatip Lisesi	55,12	1,90	228
Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu İmam Hatip Lisesi	37,93	1,31	196
Anadolu Meslek Programı	42,71	1,43	176
Anadolu Teknik Programı	33,17	1,11	136
Anadolu Lisesi	129,20	4,31	540
Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu Lisesi	98,17	3,32	510
Sosyal Bilimler Lisesi	85,50	2,85	356
Hazırlık Sınıfı Bulunan Sosyal Bilimler Lisesi	90,63	3,02	470
Fen Lisesi	107,87	3,60	444
Hazırlık Sınıfı Bulunan Fen Lisesi	78,00	2,60	402
Toplam (küçük bir kısmı 5 yıllık)	67,05	2,25	268-300 arası

BETERİN BETERİ VAR: ÖĞRENCİLERİN YÜZDE 85’İ KENDİ KADERİNE TERK EDİLMİŞ DURUMDA

Puanlı yerleştirilen öğrenciler daha şanslı sayılır, hepsi çağ nüfusunun (yaklaşık 1 milyon 250 bin civarı) sadece 210 bini. Geriye 1 milyondan daha fazla öğrenci kalıyor. Bu öğrenciler mahalli yerleştirmeyle daha niteliksiz okullara yerleştiriliyor, açık liselere kaydoluyor, MESEM’e-çıraklığa yönlendiriliyor veya bir kısmı tümden okul dışına düşüyor.