Liyakatin(!?) ve sadakatin ödüllendirilmesi

Lefkoşa’daki görev süresi dolan Metin Feyzioğlu Prag’a büyükelçi olarak atandı. Atama daha çok Feyzioğlu’nun CHP Lideri Özgür Özel’i KKTC ziyareti sırasında karşılamama eylemi üzerinden tartışıldı. Şüphesiz kararın önemi bununla sınırlı değil. Feyzioğlu 2012-2019 tarihleri arasında CHP Parti Meclisinde görev almış bir isim. Bu dönemde Kılıçdaroğlu’nun yetersiz kaldığını düşünenler kendisini CHP liderliğine bile yakıştırmıştı.

Feyzioğlu’nu Dönemin Başbakanı Erdoğan ile kameralar önünde girdiği bir tartışma öne çıkardı. 2014 yılında Danıştayın 146'ıncı yıl dönümü törenlerinde Metin Feyzioğlu'nun yaptığı konuşma üzerine Erdoğan "Edepsizlik ediyorsun" diyerek salonu terk etti. Erdoğan önce oturduğu yerden ''Yanlış konuşuyorsun'' diyerek Feyzioğlu'nun konuşmasına müdahale etmiş, Feyzioğlu da ''Neyi yanlış konuşuyorum sayın başbakanım?'' diye cevap vermişti. Bunun ardından dönemin Cumhurbaşkanı Gül'ün engellemeye çalışmasına rağmen Erdoğan, “Siyasi konuşma yapıyorsun, 25 dakika Sayın Başkan konuştu. Bir saattir sen konuşuyorsun. Van ile ilgili söylediklerin baştan aşağıya yalan. Bütün kinini kusuyor adam'' dedikten sonra salonu terk etti.

Feyzioğlu bu olaya neden olan konuşmasında, aynı hafta içinde kutlanan Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde gazetecilerin ağızlarını bantla kapatarak sansürü protesto etmelerine, Hâkimler ve Savcılar Kanunu’nda değişiklik yapılarak Teftiş Kurulunun dolaylı olarak Adalet Bakanına bağlanmasına, sosyal medyaya yönelik idari veya yargısal engellemelere, önceki yıllarda barış içinde kutlanan 1 Mayıs’a o yıl getirilen yasağa ve aradan geçen uzun süreye rağmen Van’da konteyner kentte yaşamaya devam eden depremzedelerin ıstırabına değinmişti.

Erdoğan aynı günün ilerleyen saatlerinde Afyonkarahisar'da katıldığı bir parti toplantısında tepkisini şu sözlerle sürdürdü: "Bunlarda saygı yok. Bir yere davetlisiniz. Yasal olarak konuşma yapamıyorsunuz. Danıştay başkanı 25 dakika, bu beyefendi bir saat konuşuyor. Konuyla ilgili değil baştan aşağı siyasi konuşma yapmak suretiyle orada kendine göre tatmin. Çıkar cübbeni. Siyaseti seviyorsan çıkar cübbeni."

Bu gelişmelerin ardından muhalif kamuoyunda yoğun ilgi görmeye başlayan Feyzioğlu, arkasına aldığı bu rüzgârla Türkiye Barolar Birliği (TBB) Başkanlığını korurken, muhalefetin önde gelen figürlerinden biri sayılmaya başlandı.

Ancak kısa bir süre sonra yargı reformu olarak sunulan iktidar manevralarına verdiği destekle önceki çizgisinden ayrılmaya başladı. 2016 yılında Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda toplanan barolar zirvesinde Erdoğan ile arasındaki buzların eridiği görüldü. Feyzioğlu bu kez 10 dakika süren konuşmasında Erdoğan’a demokrasiye yaptığı katkılardan dolayı teşekkür etti.

Sonrasında Erdoğan yandaşlığında müthiş bir ilerleme kaydeden Feyzioğlu 2021 yılı sonunda yapılan TBB seçimlerine ‘iktidar destekli başkan adayı’ olarak katıldı. Feyzioğlu’nun seçimi kazanabilmesi için iktidar eliyle TBB’nin delege yapısından seçim yöntemine kadar pek çok değişiklik yapılmasına rağmen sonuç iktidarın beklediği gibi olmadı, Feyzioğlu’nun 8.5 yıllık başkanlığı son buldu.

Süreç içinde çarkı keskin bir biçimde Erdoğan’a doğru çeviren Feyzioğlu, çabasının karşılığını aldı; yukarıda değinilen konuşmalar yapılmamış, hakaretler edilmemişçesine 30 Ekim 2022 tarihinde Lefkoşa’ya büyükelçi olarak atandı.  

Aslında siyasal atama ve ödüllendirmeler bununla sınırlı değil. Onlarca, hatta yüzlerce benzerini sıralamak mümkün; çarpıcı iki örnek daha aktaracağız:

Murat Yetkin’den öğrendiğimize göre Feyzioğlu’nun yerine Lefkoşa büyükelçiliğine atanan Yasin Ekrem Serim’in babası Maksut Serim, Erdoğan Başbakan olarak görev yaparken örtülü ödenekten sorumluydu. Ayrıca kara para aklama ve uyuşturucu ticareti ile ilgili olduğu iddia edilen ve silahlı bir saldırı sonucu öldürülen Halil Falyalı’nın ortağı olduğu iddiası TBMM’de tartışılmıştı. Seyhan Avşar, Yasin Ekrem Serim ile Halil Falyalı arasındaki ortaklığın belgesini paylaştı.

Sağlık sorunlarını gerekçe göstererek görevinden ayrıldığını açıklayan Mehmet Özhaseki’nin yerine temmuz başında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına atanan Murat Kurum ataması da bir diğer ödüllendirme örneği.

2013’te 17-25 Aralık operasyonları kapsamında ifadeye çağrılmasına, 2018’de bakanlık görevine getirilmesinin ardından başlatılan “100 bin alt gelir grubu sosyal konut projesi” kapsamında yapılan konutlardan bir bölümünün aradan yıllar geçmesine rağmen hak sahiplerine teslim edilmemiş olmasına, Erzincan’ın İliç ilçesindeki altın madeninde meydana gelen toprak kayması öncesinde yönettiği bakanlığın Anagold firmasına olumlu çevresel etki değerlendirme (ÇED) raporu vermesine, 2024 yerel seçimlerinde Ekrem İmamoğlu’nun karşısında ağır bir yenilgi almasına rağmen Kurum da yeni bir atama ile ödüllendirildi.  

***

Bu köşede Erdoğan rejiminin çok partili düzlemde tek parti egemenliği yaratmaya çalıştığı, söylemde tam aksi iddia edilmesine rağmen bürokratik-otoriter bir devlet yapısı inşa ettiği, siyasal ortamda cesaret ve öz güven yerine yanaşmacı aklı tercih ettiği, çıkar odaklı bir siyasal atmosferi oturttuğu, bürokratik yapıyı ilkesellikten uzaklaştırıp kendisine bağladığı, olağan bürokratik işleyişi itibarsızlaştırdığı ve geri dayanışma biçimlerini öne çıkardığı çeşitli gerekçelerle ifade edilmişti.

Erdoğan rejiminin ayakta tutulması, sistemli bir ödüllendirme mekanizmasının sürdürülmesinden geçiyor. Yukarda örnekleri verilen atama örneklerinin her birinde döneklerin, görev yaptığı bürokratik pozisyonlarda riskli kararlara ortak olanların, “gel” denilince gelip “git” denilince uslu uslu gidenlerin ve onların aile üyelerinin ödüllendirilmesi sistemin işlerliği bakımından öne çıkıyor.

Bu nedenle ısrarla tekrar edilen bu türden atamaları iktidar blokunun kadro sıkıntısı içinde olması ya da liyakate gereken önemi vermemesi gibi iyimser yorumlar yaparak değerlendirmek yerine, dönerek katılanından gelenek içinde yetişenine kadar kadro yapısını konsolide etme gayreti üzerinden düşünmekte fayda var.