Savaş hesabı

Dünya Barış Günü Türkiye’de oldum olası 1 Eylül’de kutlanıyor. Sosyalist Enternasyonel kararıyla 1 Eylül Dünya Barış Günü olarak ilan edilmiş ve Varşova paktı ülkeleri tarafından kutlanmıştı bir zamanlar. Ancak dünya o dünya değil artık. Dünyada, Polonya’dan Moskova’ya, Paris’ten Marakeş’e Yeni Delhi’den Kuzey Kore’ye, Küba’dan Gazze’ye kadar, 1 Eylül’ü Barış Günü olarak kutlayan ülke yok! Hem de 1981’den beri 43 yıldır…

BM önce bir süre 1981’de, genel kurul açılışı olan eylülün 3. salı gününü kutlamış Dünya Barış Günü’nü. Sonra 2001 yılında (Genel Kurulun 7 Eylül 2001 tarih ve A/RES/55/282 sayılı kararı ile) bu ne böyle Paskalya gibi her yıl değişip duruyor demiş olsa gerek ki 21 Eylül’ü Dünya Barış Günü ilan etmiş… Tüm dünya bu konuda hemfikir olmuş! Tüm dünyada Barış çanı çalınıyor 21 Eylül’de; dünya üzerindeki 19 barış çanından biri de Ankara’da Botanik Park’ta üstelik ama biz ısrarcıyız hâlâ 1 Eylül’de.

Türk Tabipleri Birliği de 1 Eylül Dünya Barış günü için yaptığı açıklamaya Brecht’in Çağrı şiirinden iki dize ile başlamış:
“... Para hesap eder gibi hesaplıyorlar bizi,
Savaş da bu hesabın ucunda…”

Devamında da bu farklı günlere işaret edip bizi tüketenlerden dem vurmuş: “Dünyanın farklı coğrafyalarında yalnızca yirmi gün arayla iki ayrı “Barış Günü” var. İki ayrı barış talebi, tam da iki kutuplu bir hayatın kendisidir. Bu kutuplaşmalar ve savaşlar ise bitmeyen paylaşımın ve Brecht’in dediği gibi tüm canlıları sermayeye tahvil eden egemenlerin eseridir. İkinci Paylaşım Savaşı’nın 1 Eylül gününde başlamadığını çok iyi biliyoruz. Üretim ilişkilerindeki krizler derinleştikçe egemenler ürettikleri bahanelerle en kolay harcayabileceklerini,canları sahaya sürüp, adına düşmanlık, vatanseverlik, hainlik deyip düşmanlıkları körüklemeye devam ediyorlar.”

Barış Günü kutlamak dediysem de ortada kutlanacak bir durum olmadığı muhakkak. Bursa Tabip Odası aktivistlerinden, eleştirilerinden hep öğrendiğim sevgili meslektaşım Candan Coşkun’un bu bağlamda paylaştığı verilerden de çok yararlandım. Ekonomi ve Barış Enstitüsü (IEP) tarafından hazırlanan BM Genel Sekreteri tarafından açıklanan küresel barış indeksi, sosyal güvenlik ve emniyet, süregelen iç ve dış çatışma ve askerileştirme diye üç başlık altında toplanan; yurt içi ya da yurt dışındaki çatışmalardaki ölümler, cinayet oranı, silahlanma seviyesi, silah ihracatı, terör, siyasi istikrar ve mahkum sayısı gibi faktörlerin yer aldığı 23 göstergeden oluşuyor. İyiden kötüye doğru 1 ile 5 arası değer verilen parametrelerin toplamına göre ülkemizin puanı 2.8 ve 2023 küresel barış endeksine göre Türkiye 163 ülke arasında 147'nci… İster çan çalalım, ister miting yapalım durum hayli vahim.

İlk kutlama günü için, Türkiye İnsan Hakları Vakfının 1 Eylül 2024 tarihine denk gelen dokümantasyon verilerine göre; İstanbul’un Aksaray ilçesinde bir restoranda yemek yiyen Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) vatandaşı 3 kişinin telefonda Kürtçe konuştukları gerekçesiyle uğradıkları iddia edilen saldırı sonucunda Hakim Lokman isimli kişi yaşamını yitirmiş, diğer iki kişi ise yaralanmış. Tabii ki soruşturma dosyasına sulh ceza hakimliği tarafından gizlilik kararı getirmekte gecikmemişler. 

Aynı gün Afyonkarahisar Belediye Meclisi eylül ayı toplantısında mülteciler/sığınmacılar için nikah ücretinin 24 kat arttırılması önerisi meclis üyelerinin oy çokluğuyla kabul edilmiş. Oysa Afyon Belediyesi, 2024 yılının mayıs ayında Belediye Meclisinde ‘Sığınmacılar için nikah ücretini 25 kat artırarak 10 bin liraya çıkarılması’ kararı almış, kararın iptali için Uluslararası Mülteci Hakları Derneğinin açtığı davada idare mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı vermiş, ama olsun. Bir kat düşürür, ayrımcılıktan da ırkçılıktan da vazgeçmeyiz demişler inatla.

Bu yılın kutlaması gözaltısız olmaz elbet. Hele Kürtler söz konusuysa, tutuksuz yargılama hiç olmaz! İstanbul’un Kadıköy ilçesinde gerçekleştirilen basın açıklamasının ardından polisin Kürtçe slogan atılması ve halay çekilmesini gerekçe göstererek basın açıklamasını gerçekleştiren kişilere yönelik müdahalesinde gözaltına alınan 12 kişi, 2 Eylül 2024 tarihinde sevk edildikleri sulh ceza hakimliği tarafından ‘Örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklanmış. 

Küresel barış endeksi 2023 puanımız 2.8 imiş, 2024’te herhalde “otur, sıfır” derler de dünya da sıfırın ötesine geçecek gibi değil. Barış egemenlere teslim edilemeyecek kadar ciddi bir iş anlayacağınız. Hesaplarını bozmak da bizim ellerimizde...