İletişimde kalanlar

İletişim sektöründe e-ticaret yapan alışveriş platformları, çağrı merkezleri, telekomünikasyon, mobil iletişim ve posta hizmetleri yer alır. Teknoloji ve lojistik de artık iletişim denince akıllara geliyor. Pandemiyle birlikte Türkiye’de “dijital kapitalizm” hızla büyüdü. Cep telefonumuzdan bilgisayarımıza kadar her yere sirayet eden karmaşık ekonomik ilişkilerin içinde ya bir dağıtım istasyonu işçisi, ya bir kurye ya da bilgisayarın, telefonun ucunda bir emekçi var.

TRENDYOL LOJİSTİK 3 YILDIR HİÇ VERGİ ÖDEMEMİŞ

e-Ticaret üzerinden Türkiye’de yerli ve yabancı tekeller son yıllarda hızla büyüdü. Trendyol, Hepsiburada, PTTAvm, Getir, Yemek Sepeti… 2023 yılında Türkiye’de en büyük internet şirketleri listesinde en hızlı büyüme gösteren şirket, yaklaşık yüzde 90 ciro artışı ile Trendyol olmuş. Trendyol Çinli bir tekel tarafından satın alındı.

Depolar dışında Trendyol’a ait dağıtım istasyonları mevcut. Bu dağıtım istasyonları da Trendyol Lojistik adı altında tüm ülkede PTT benzeri bir ağ kurmuş durumda. Bu ağın neredeyse tamamına yakını işçilerini kiralık işçi büroları yani özel istihdam büroları üzerinden çalıştırıyor. 2023 cirosu 75 milyar TL olan Trendyol’un dağıtım işi için kurduğu ve işçilerini tamamen güvencesiz çalıştırdığı tezgah sayesinde Trendyol Lojistik Firması 3 yıldır hiç vergi ödememiş.

Ülke genelinde iki binin üzerinde işçi Trendyol Lojistik’in kiralık işçisi olarak aşırı bir sirkülasyonla çalıştırılıyor. Trendyol Lojistik özel istihdam büroları aracılığıyla deyim yerindeyse ele geçirdiği işçiye az güvence verip çok kâr etme olanağını yakalıyor. Bu durum işçilik maliyetlerini düşürecek şekilde esnek işletme modeli adı altında faaliyet yürüten Trendyol Lojistik’i modern kölelerin çalıştığı bir organizasyon yapıyor. Devlet de “En kötü iş bile işsizlikten iyidir” diyerek işçiyi piyasaya terk edip kenara çekilmiş durumda.

Peki çalışma şartları nedir diye bakacak olursak onu gazetemizin haberinden aktarmak gerekecek. İstanbul’da paketlerin barkodlarının otomasyonlu bant sisteminden okutulduğunu aktaran Denizli’den Trendyol işçisi: “Bizim burada yaptığımız barkod okutma işini İstanbul’da robotlar yapıyor. Saatte bazen 800 bazen 900 barkod okutuyoruz. Robotların ortalamasını geçtiğimiz aylar oluyor. Robotlardan bile çok çalışıyoruz. Robotlaştık sanıyorduk meğer robotları da aşmışız.”

Kadın işçiler koca tırı tek başına ayıklayıp indirdiklerini; bel, boyun fıtığı olduklarını, neredeyse iş kazası yaşamadıkları bir günün olmadığını anlatıyor. Haysiyetsizce yapılan onur kırıcı davranışlar, takım liderlerinin baskıları, keyfi prim kesmeler bu özel istihdam bürolarının belirli süreli sözleşmelerinde işçiyi bezdirme politikaları…

SÜPER SÖMÜRÜYE DUR

Süper kampanya dönemi denilen eylül, ekim, kasım ayları gelirken süper sömürüye dur diyen Trendyol Lojistik işçileri; düşük ücret, ağır çalışma koşulları ve baskılara karşı örgütlenme mücadelesine girişti. Prim ödemelerinde sorunlar yaşayan, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile yüz yüze olan işçiler sendikalaşma girişimleri için seslerini duyurmaya çalışıyor. İngiltere’de, ilk tanınan devlet memurları sendikasını 1906 yılında posta çalışanları kurmuş, ABD’de de ilk memur örgütlenmesini posta idaresi memurları yapmış ve 1917 yılında da Amerikan Kongresince tanınmışlar.

GÜVERCİN EVE DÖNMEK, İŞÇİ İNSANCA YAŞAMAK İÇİN

Güvercinler sadece “yuvalarına doğru” uçar. Bir güvercin nereye uçsun istiyorsanız orada yaşayan bir güvercini evinden uzaklaştırmalısınız ki, evine geri dönerken sizin haberinizi de bileğinde götürsün. İnsanlık tarihinde ilk kitle iletişim aracı olan güvercinlerken bugün iş yerlerinde çalışan on binlerce iletişim işçisi var. Değişen teknolojinin insanlık için kullanımı ancak işçilerin kendi öz örgütleri; sendikalardan başlayarak yönetmeyi öğrenmeleriyle olacak.