Çalışma koşullarında esaslı değişiklik işçiye yazılı olarak bildirilmeli

SORU: Merhaba. Ben sendikalı bir fabrikada çalışmaktayım. Çalıştığım yerde şu an 2 vardiya saat 07-00 / 16.30 ve 16-30 / 02-00 olarak çalışmaktayım. Bu çalışma düzeninde cumartesi günü çalışmamaktayım. İşveren çalışma saatlerini 3 vardiya olarak düzenleyip cumartesi günlerini de çalışma saatlerine ekleyeceğini söylüyor. Ben ve çalışma arkadaşlarım cumartesi günü çalışmak istemediğimizden dolayı buna itiraz etmekteyiz. İş Kanunu’nun 22. maddesine göre işveren bu çalışma saatlerini bize yazılı olarak beyan etmek zorunda mıdır? Yoksa istediği gibi vardiya sayısını yükseltme hakkına sahip midir?

CEVAP: İyi günler dilerim. İş Kanunu’nda yer alan düzenlemeleri temel olarak çalışma hayatında yer alması gereken asgari düzenlemeler olarak ele almak gerekmektedir. Örneğin İş Kanunu’nda yer alan ihbar süreleri asgari süreler olup bireysel iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Aynı husus yıllık izin süreleri için de geçerli olup iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Dolayısıyla İş Kanunu’nda yer alan düzenlemeler işçiyi asgari ölçüde koruyucu düzenlemelerdir. İşçi lehine iş sözleşmelerine düzenlemeler her zaman eklenebilir.

Sorunuzda belirtmiş olduğunuz husus çalışma koşullarında esaslı değişiklik ile ilgili düzenlemeyi içeren maddeyi de bu şekilde ele almak gerekir. Dolayısıyla işveren her şekilde iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da iş yeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Dolayısıyla, iş sözleşmesi toplu iş sözleşmesi olsun veya bireysel iş sözleşmesi olsun veya taraflar arasında yazılı bir sözleşme olmasa dahi Kanun’un bu hükmü iş yerindeki çalışma koşullarında yapılan esaslı değişikliklerde uygulanmalıdır. Ayrıca, sorunuzda belirtmiş olduğunuz “İşçinin vardiyasının hafta içi değiştirilmesi söz konusu olduğunda yazılı onayının alınması zorunludur” hükmü de buna ek olarak getirilmiş bir düzenlemedir. Dolayısıyla işveren bu çalışma saatlerine ilişkin değişiklik için işçilerine yazılı bildirim yapmak durumundadır. Kanun’un amir hükmü gereği, bu şekle uygun olmayan ve işçi tarafından da altı iş günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamayacaktır. 

İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda işveren işçiye kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür.

İş Kanunu’nun 22. maddesinde yer alan çalışma koşullarında esaslı değişiklik, açısından uygulamada Yargıtay birtakım kriterler getirmiştir. Buna göre, işverenin yapmak istediği esaslı nitelikteki değişikliğin işçinin çalışma koşullarını zorlaştırması aranmaktadır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 11.10.2006 Tarihli 2006/9-613 Esas 2006/644 sayılı kararında, “İş koşullarının değiştirilmesi yanında koşulların işçi aleyhine ağırlaştırılmasında işçinin rızası olmadan” bunun yapılmasını kanuna uygun nitelikte kabul etmemiştir.