Meksika'da feminist dönem

Geçtiğimiz haziranda başkanlık seçimlerini kazanan Claudia Sheinbaum, 1 Ekim itibarıyla yemin ederek göreve başladı. Meksika güçlü bir başkanlık sistemine sahip, ancak başkan sadece bir defalığına ve 6 yıllık bir dönem için seçilebiliyor. Bu durum, dünyada pek örneği bulunmayan siyasal bir yapıyı da beraberinde getiriyor. Başkan, yasama tarafından yürütme faaliyetlerini icra ederken büyük sınırlandırmalar ile karşılaşmadığı için 6 yıl boyunca ülkedeki en güçlü siyasi figür durumundayken dönemi bittiği andan itibaren siyaset sahnesinden çekilmek durumunda kalıyor. Bir başka deyişle, güçlü başkanlığın etkisi tek dönem seçilme ile sınırlandırılmış oluyor.

Geçtiğimiz yüzyılda bu durumun dışına çıkabilen çok fazla siyasi figürün olduğunu söylemek zor. Meksika petrollerini millileştiren efsanevi başkanlardan Lázaro Cárdenas’ın bile görev süresi bittikten sonra Meksika siyasetine yön verebilme kapasitesi oldukça sınırlı kalmıştı. Belki en önemli istisnalardan biri 1990’ların yıkıcı neoliberal programının mimari Carlos Salinas olarak gösterilebilir. Tek parti rejimindeki parti içi ve devlet içi güç mekanizmalarındaki kontrolü Salinas’ın uzun süre iktidar olmasa da muktedir olan bir siyasi figür olmasına yol açmıştı.

Andréa Manuel López Obrador ise bu geleneğin dışında kalan bir lider. Meksika yakın tarihinde örneği olmayan bir biçimde başkanlığını yüzde 80 gibi bir onay ile tamamlayan AMLO, hile ile kaybettiği 2006 seçimlerinden bu yana ülkedeki sol-sosyal demokrat-sosyalist siyasetin en önemli ismi durumunda. Döneminde ücretlerde büyük ölçüde bir iyileşme gerçekleşti, evrensel emeklilik uygulaması ülkenin tamamına yayıldı, sosyal yardımlar genelleşti, kamu yatırımları arttı ve tüm bunlar gerçekleşirken ülkedeki mali ve parasal istikrar hiç bozulmadı, doğrudan yabancı yatırımlar katlanarak arttı. Meksiko City belediye başkanlığından başlayan, müesses nizamın ülkenin yönetimini almasına izin vermemesine rağmen yılmayarak mücadele eden, kendi partisini kurup sonunda başkan seçilen AMLO tüm bu siyasi gücüne rağmen Palanque’deki çiftliğinde emekli olmak üzere görevi mücadele arkadaşı ve AMLO gibi eski bir Mexico City belediye başkanı olan Claudia Sheinbaum’a devretti.

Sheinbaum, kongrede sembollerle dolu bir tören ile yemin ederken, AMLO’nun başlattığı dönüşüm sürecinin ikinci katına çıkıldığı ve bir devamlılığın hakim olacağı mesajını konuşmasının merkezine oturttu. Başkanlık kuşağını Meksika solunun en eski kadın siyasetçilerinden olan ve törenden 6 gün sonra hayatını kaybeden 94 yaşındaki Ifigenia Martinez takarken, başkana eşlik eden tüm askerler kadın harp okulu öğrencilerinden seçilmişti. Sheinbaum başkanlık döneminin ülkede feminist bir dönem olacağını ilan etti ve resmi başkanlık logosunu elinde Meksika bayrağı taşıyan bir Meksikalı kadın olarak belirledi. Bu feminist dönemin içi boş bir ifade olmadığının altını çizmek gerekiyor. Son yıllarda Meksika siyasetinde temsil oranlarından yürütme ve karar alma mekanizmalarında yer almaya kadar kadınlar gerçekten de azımsanamayacak bir güce sahipler.

Sheinbaum’a Obrador döneminden kalan en büyük sorun ise yargı reformu olacak. Hakimlerin ve Anayasa Mahkemesi gibi yüksek yargı organlarının üyelerinin halk tarafından seçilmesini öngören yasa Anayasa Mahkemesi tarafından anayasal olmadığı yönünde bir karar ile engellenmeye çalışılıyor. Anayasa Mahkemesi Başkanı Norma Lucía Piña yemin töreninde rahatsızlığını açık bir biçimde gösterse de Sheinbaum yargı reformunu koruyacakları yönündeki mesajı da ilk konuşmasına eklemişti. Ülkedeki güvenlik sorunları, ekonomik eşitsizlikler Sheinbaum’un gelecek altı yılının temel meselelerinden olacak. Ancak belki de en önemlisi kendini feminist olarak ilan eden bir hükümetin başarısı bu iddiasının altını somut bir biçimde doldurabilmesi, Meksikalı kadınların toplumsal kazanımlarını, hayat koşullarını, ücretlerini, çalışma ilişkilerini iyileştirebilmesi, hak ve özgürlüklerini güçlendirebilmesi ile ölçülecek.