Türkü söyler gibi yapılmıyor yapı

İnşaat sektörünün imalat aşaması çok dinamik yapıda olmasına rağmen düzenli, kontrollü ve öngörülebilir işçi sağlığı ve iş güvenliği (İSİG) yönetim sisteminin tesis edilebilmesi zor değil. İnşaatlarda yapım aşamasında, yasal kriterleri sağlamaya yönelik dokümantasyon ve raporlamaların yapılması İSİG için yasak savma anlayışı ve iş kazalarını engellemediği artık aşikar. İnşaat sektöründeki başlıca kaza tipleri, kazaların sonuçları, teknik önlemlerle ilgili detaylı olmasa da yeterli bilgi ve deneyim mevcut. Sektördeki kazaların önlenebilmesi için İSİG başlığının, imalatı takip ettiği bir modelden imalatı belirlediği bir modele doğru geçilmesi gerekiyor. Fakat genel olarak sektöre bakarsak şunlarla karşılaşıyoruz: Yangından mal kaçırırcasına inşaat yapmak, hızla özellikle TOKİ ve kamu ihalelerinde şantiyelerde 7/24 çalışmak, bir an önce projeleri ranta çevirmek, ‘hadi hadi’cilik, yoğun ve uzun süre çalıştırma, inşaat işçisinin örgütsüzlüğü, tüm bunlarla birleşen göstermelik teftişler, alınmayan önlemler.

HER YÜZ İŞÇİDEN 5’İ İŞ KAZASI GEÇİRDİ

İnşaat sektörü 2023 yılında yüzde 7.8 büyüdü. Deprem bölgesinin yeniden inşası ve yerel seçimlerin ivme kazandırdığı kentsel dönüşüm faaliyetleri nedeniyle yıl boyunca ülke ekonomisinin üzerinde seyreden bir büyümeydi bu.

Emlak konut Maraş depremi sonrası depremzedelere verilmek üzere Adıyaman İndere’de 16 bin 467 konut ve iş yeri yapıyor. Yaklaşık 9 bin işçi, 7/24 esasıyla çalışmalarını sürdürüyor. Bu deprem konutu inşaatlarında son bir yılda en az 8 işçi yaşamını yitirdi. İnşaat sektöründeki iş kazası ve iş cinayetleri istatistiklerine bakacak olursak; bu büyüme işçilerin canı ve kanı üzerinde yükseliyor.

İş kazası sonucu en çok ölümlerin olduğu inşaat işlerinde meydana gelen iş kazası sayısı 2023’te yüzde 27, hayatını kaybedenlerin sayısı yüzde 30 oranında arttı. SGK istatistiklerine göre, 2023 yılında da iş kazası sonucu ölüm en çok inşaat işlerinde yaşanmış ve inşaat iş yerlerinde meydana gelen 82 bin 111 iş kazasında 552 işçi hayatını kaybetmiş. 2022 yılında inşaat işlerinde iş kazaları sonucu 422 işçi hayatını kaybetmişti. 2023 yılında toplam 1 milyon 928 bin 297 işçinin çalıştığı inşaat işlerinde 82 bin 111 iş kazası meydana gelmiş, dolayısıyla inşaat işlerinde çalışan her 100 işçiden 4.26’sı iş kazası geçirmiş. Her 100 bin işçiden 27’si iş kazalarında can vermiş.

AKP DÖNEMİNDE 11 BİN İNŞAAT İŞÇİSİ ÇALIŞIRKEN ÖLDÜ

Genel olarak söyleyecek olursak da ölümlerin üçte biri inşaat sektöründe, sakatlanmaların ise dörtte biri! Ölen üç işçiden biri inşaat işçisi, sakatlanan dört işçiden ise birisi inşaat işçisi! AKP döneminde İSİG Meclisi verilerine göre en az 34 bin işçi iş cinayetinde hayatını kaybetti. Bu cinayetlerinde 11 binin üzerinde inşaat işçisi var. SGK istatistiklerine inşaat sektöründe meydana gelen iş cinayetlerinin dağılımını da veriyor. Buna göre iş cinayetlerinin yüzde 58’i bina inşaatında, yüzde 27’si bina dışı yapıların inşaatında, yüzde 15’i özel inşaat faaliyetlerinde meydana gelmiş. İş cinayetleri sonucu ölümlerin yüzde 40’ı yüksekten düşmeye, yüzde 17-20 arası trafik/iş makinesi kazalarına, yüzde 15’i iş yerinde kalp krizi gibi sağlık problemlerine, yüzde 7’si malzemenin kayması, düşmesi, çarpması; yüzde 4’ü iş ekipmanı kaynaklı kazalara, yüzde 17’si elektrik çarpmaları, kazı göçükleri, patlama ve yangın vb. diğer kazalara bağlı olarak gerçekleşmiş.

İNŞAAT İŞ KOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI

İnşaat işi açıkta yapılan ve el emeği ağırlıklı bir iş. Çoğu zaman pek çok kimyasal madde, en basit bir eldiven veya maske dahi olmadan kullanılmaz. Genel olarak inşaat işçileri arasında görülen hastalıklar çimento, çeşitli kimyasal malzeme kullanımı ve açık alanda güneşte çalışmaktan kaynaklanan cilt hastalıkları (egzama-cilt kanseri). Çoğumuz inşaat işçilerinin çatlaklarla dolu ellerini gördüğümüzde “işçi eli” der geçeriz, ancak çoğu durumda bu görüntünün nedeni egzama veya benzeri cilt rahatsızlıkları.

Kas iskelet hastalıkları (itme, çekme, yük taşıma işleri nedeniyle) yapılan işin özelliğine göre işitme kayıpları (gürültülü iş makinesi ve el aletleri kullanımı), vibrasyona bağlı kas iskelet hastalıkları, kullanılan el aletleri nedeniyle el-bilek hastalıkları, solunum yolu hastalıkları (çeşitli tozlara bağlı olarak, çimento tozu, asbest gibi) şeklinde özetlenebilir. Kısacası inşaat üretimi inşaat işçilerini tüketiyor.

ÇOK ZOR İŞLER İNŞAAT İŞLERİ

İnşaat sektörü dendiğinde suyun altında çalışmadan, yüksekte çalışmaya, dondurucu soğuklardan, dayanılmaz güneşin kavuruculuğuna, toz, gürültü, titreşim ve pek çok etkenlerden dolayı fabrikadaki çalışma koşullarıyla karşılaştırılamayacak bir ortam söz konusu. “Türkü söyler gibi yapılmıyor yapı, bu iş biraz zor. Zor ama yapı yükseliyor, yükseliyor, yükseliyor” binlerce inşaat işçisinin canı pahasına... Türkiye’nin en büyük şantiyesi olan ve tabii ki işçilerinin de sendikasız-toplu sözleşmesiz çalıştığı deprem şantiyesinde iş cinayetinde ölen 8 işçinin adını hiçbir yerde geçirmeyecekleri için biz burada anarak bitirelim. Mehmet Em, 54 yaşında, Adıyaman, İndere, Zey köyü TOKİ deprem konutları inşaatında beton dökümü sırasında beton pompası hortumu kafasına devrildi. Fırat Polat, 26 yaşında, Adıyaman, Merkez, İndere (Zey) köyü deprem konutları inşaatında elektrik akımına kapıldı. Ramazan Uyar, 43 yaşında, Adıyaman, Merkez, İndere deprem konutları inşaatında çalışırken elektrik akımına kapıldı. Cafer Özgül, 27 yaşında, Adıyaman, Merkez, İndere deprem konutları inşaatında iskelenin çökmesi sonucu hayatını kaybetti. Ahmet Kars, 60 yaşında, Adıyaman, Merkez, İndere bölgesinde deprem konutları inşaatında çöken iskeleden düştü. İranlı işçi, Adıyaman, Merkez, İndere (Zey) köyü deprem konutlarında vinç halatı kopup kalıp üzerine düştü. Abdelkarım Boudjemah, Cezayirli İşçi, 24 yaşında, Adıyaman, Merkez, İndere (Zey) köyü deprem konutlarında çalışırken üzerine vinçten inşaat malzemesi düştü. Ahmet Coşkun, Adıyaman, Merkez, İndere deprem konutları inşaatında çalışırken iş makinesi çarptı.