Suriye'yi bekleyen

Gelişmelerden anlaşıldı ki Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesi ve Suriye Ordusunun HTŞ ile savaşmaması bir anlaşma üzerine oldu. Keza SDG/PYD’nin Fırat’ın doğusuna çekilmesi de. Şimdi sıra iktidarın ve zenginliklerin paylaşılmasına geldi. Bu paylaşım kolay olmayacak. Petrol geliri nasıl paylaşılacak? On üç senedir evlerinden, iş yerlerinden uzakta olanlar geri alabilecekler mi terk ettiklerini, yoksa oralar şu anda oturanların mı olacak? Rusya üsleri ne olacak? HTŞ ile SMO birleşecek mi, yoksa onlar da farklı alanlarda iktidar iddiasında mı bulunacak? Yani Suriye ikiye mi bölünecek, üçe mi? Nusayrilerin yaşadığı bölge ayrı mı yönetilecek; yoksa Nusayriler, Esad yanlıları, HTŞ ve SMO ortak yönetim içinde mi yer alacak? Kürtlerin kendi bölgelerini yönetmekten vazgeçmeyecekleri kesin gibi ama nasıl olacak? Irak’taki gibi bölgesel yönetim mi olacak, özerk bölge mi olacak, federal devlet mi olacak? Yeni anayasa nasıl yapılacak? Irak’taki gibi ABD yönlendirmesi ile mi olacak? ABD ve Türkiye askerlerini çekecek mi? Çekecekse ne zaman? PYD silahlı bir güç olarak varlığını sürdürecek mi? Tek ordu mu olacak, yoksa üç ya da dört bölgenin ayrı orduları mı olacak? IŞİD’li mahpuslar ve aileleri ne olacak? Serbest mi bırakılacak? Esad’a karşı savaşmaya gelmiş yabancı cihatçı askerler ne olacak? Ülkelerine dönecekler mi, orada kalacaklar mı?

Gelişmeler üzerine işgal ettiği Golan Tepelerini terk etmesi gereken İsrail tam tersine işgalini genişletiyor. HTŞ İsrail ile çatışmayacağını açıkladı, yeni işgale sessiz mi kalacak?

Suriye’yi terk edenler dönecek mi? Ne kadarı dönecek? Hepsi döner mi, yoksa bir kısmı kalır, Avrupa’ya gitmeye çalışmaya devam eder mi?

Sorular çok fazla. Çözülmesi gereken sorun çok. Bütün bu sorunların demokratik yöntemlerle çözülmesi zor, hatta imkansız. Çünkü galiplerin içinde demokratik yöntemleri benimseyen hadi hiç yok demeyelim, pek fazla yok.

Anlaşılıyor ki Suriye’deki yeni sistemi Irak’ta olduğu gibi ABD ve müttefikleri belirleyecek. Muhtemelen Türkiye’nin Suriye ile ilişkileri de Irak ile olan ilişkilerine benzeyecek. AKP’nin bugün düşmanım dedikleri dostları olacak ve en iyi bildikleri işi yıkılan kentleri yeniden inşa etme işini üstlenecekler.

Suriye’nin işi zor. Sular kolay kolay durulmaz.

ABD, İsrail ve müttefikleri İran’a yöneldiklerinde her şey yeniden karışır.