‘İnsan hakları olanlar, olmayanlar’ sergisi ve Magnum

“İnsan hakları olanlar, olmayanlar” fotoğraf sergisi 10 Aralık İnsan Hakları Günü’nde Magnum Photos ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) kalıcı iş birliğinin ikinci sergisi olarak Bulgur Palas’ta açıldı. Magnum Ajans herkesin çokça bildiği ikon fotoğrafların yanı sıra son yıllarda yaşananlara dair fotoğraflarla insan haklarının tarihsel ve güncel durumunu sergiliyor. 45 fotoğrafçının yaklaşık 90 fotoğrafından oluşan sergi, mekana özgü yerleşimiyle dikkat çekici.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 10 Aralık 1948’te kabul edilişinden bu yana ve günümüze kadar geçen tarihselliğe dikkat çekiyor. Günümüzde hâlâ devam eden soykırım, savaşlar, işkence ve baskıların, insan haklarının korunmasında uluslararası çabaların ne kadar başarılı ya da başarısız olup olmadığı sorusunu gündeme getiriyor. Fotoğraflarla İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 30. maddesine atıfta bulunuyor.

Magnum Ajansın Türkiyeli üyesi olan Fotoğrafçı Emin Özmen’in küratörlüğünü üstlendiği serginin açılışı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat, İBB Kültür Varlıkları Dairesi Başkanı Oktay Özel, Magnum Photos Küresel Sergiler Direktörü Andrea Holzherr’in katılımıyla gerçekleşti.

Serginin sorduğu soruya cevap vermek gerekiyor elbet. Ama öncelikle anlamlı bir günde böyle bir serginin gerçekleştirilmesi, zamanlaması ve yaşananlar bakımından önemliydi. Onun için İBB ve Magnum iş birliğine teşekkürler.

HANGİ İNSAN HAKLARI?

Bilindiği gibi insan haklarının en çok ihlal edildiği bir ülkede yaşıyoruz. Kendi yasalarını dahi uygulamayan, adaletsizliğin hukuksuzluğun ve sansürün olduğu, “devletin” “parti devleti”ne dönüştürüldüğü bir ülkede bu sergi “İnsan hakları olanlar/olmayanlar?​” diye soruyor. Verelim o vakit cevabı. Bu ülkede hakları olanlar olarak; “parası olanlar” ve “olmayanlar” diye ikiye ayrılıyoruz. Nüfusun yüzde 20’si için sorun yok. Onlar sabah kahvaltılarını Maldivler’de, öğle yemeklerini Fransa’da, akşam yemeklerini belki ülkelerinde yaparak paralarına para katıyorlar. Savaşlar çıksın, inşaat sezonu devam etsin, ormanlar ve sit alanları gibi kamusal alanlar talan edilsin, rant üzerinden hayatlarına devam etsin. Tabii ki de insan hakları, onlar için elzem, vazgeçilmez. Çünkü onlar için insan hakları eşittir paranın sağladığı satın alma özgürlüğüdür. Nüfusun yüzde 80’i yoksulluk sınırı ve altında yaşayarak adaletsizliği ve hukuksuzluğu bir kenara koyun en temel insan hakları olan sağlık, eğitim ve barınma gibi ihtiyaçların bile uzağında yaşıyorlar. Yani insan hakları olanlar; rantçı sömürücü bir avuç azınlık iken insan hakları olmayanlar; emekleriyle değerler yaratan yurttaşlar. Şimdi bazı arkadaşlar amma lafı dolandırıyorsun burjuvalar ve proleterler de gitsin diyecekler. Kıssadan hisse diyelim. İki sınıflı bir toplumda çıkarlar iktidar olan sınıftan yana olur. İnsan hakları, adalet, özgürlük iktidar olan sınıfın hizmetindedir. Bizler de hangi sınıftan olduğumuzun farkına varıp ona göre mücadele etmediğimiz sürece de kavramlar muğlaklaşır. “Hangi insan hakları?​” diye sormamız gerekir.

“İnsan hakları olanlar/olmayanlar” diye sergiye başlık koyarak bana cevap hakkı sağlayan özellikle Emin Özmen’e ve İBB’ye teşekkürlerimi sunarım. Zannederim serginin başlığına yanıt verebildim.

“Magnum İstanbul’da: İnsan Hakları-Olanlar, Olmayanlar” Bulgur Palas’ta 10 Haziran 2025 tarihine kadar pazartesi hariç her gün 10.00-19.00 saatleri arasında ücretsiz olarak ziyaret edilebilir.