Emekçinin sırtındaki kamçı

Geçtiğimiz yıllar içinde ülke ekonomisinde yaşanan gelişmelerin toplumun hangi kesimlerini nasıl etkilediğini anlamak için kimlerin nasıl zengin olduğuna, kimlerin iş ve gelir kaybı yaşayarak yoksullaştığına bakmak yeterli. İktidarın uyguladığı ekonomi politikalarının bir sonucu olarak toplumun küçük bir kesimi zenginleşirken, milyonlarca emekçinin payına yoksulluk, geçim sıkıntısı ve ağır bir borç yükü düştü.

Türkiye ekonomisinin büyük ölçüde borçlanmaya ve sıcak paraya bağımlı olması gerek devlet gerekse vatandaş açısından borçlu yaşamayı günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline getirdi. Son yıllarda gerek devletin gerekse bireylerin borçlanmasında yaşanan artışlar, düşük ücret zamlarının kaçınılmaz bir sonucu olarak emekçilerin gelir gider dengesini ciddi anlamda bozmaya başladı. Son yıllarda ücret borç ilişkisi daha önce hiç olmadığı kadar iç içe geçerken, özellikle işçiler açısından kaçınılmaz hale gelen borçlanma, emekçilerin patronlara ve bankalara olan bağımlılığını belirgin şekilde artırdı.

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) açıkladığı son veriler, Türkiye’de bireysel kredi ve kredi kartı borçlarının, yüksek faiz oranlarına rağmen, artmaya devam ettiğini gösteriyor. 2024’ün ocak-kasım 2024 döneminde, bireysel kredi veya kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe düşenlerin sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 39 artarak 1 milyon 664 bin kişiye ulaşmış. Bu dönemde, bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe düşen kişi sayısı yüzde 61 artışla 1 milyon 237 bin kişiye, bireysel kredi borcundan dolayı yasal takibe düşenlerin kişi sayısı ise yüzde 33 artışla 1 milyon 39 bin kişiye yükselmiş. BDDK’nin aralık 2024 verilerine göre batık tüketici kredilerindeki artış oranı yüzde 90, batık kredi kartı borçlarındaki yıllık artış oranı yüzde 244’e ulaşmış. Resmi veriler, borçlanmanın sadece bireysel değil, toplumsal bir sorun haline geldiğini ve halkın yaşadığı ekonomik krizin boyutlarını net bir şekilde yansıtıyor.

Bu veriler, ülkedeki ağır ekonomik koşulların zorunlu olarak bireyleri kredi ve kredi kartı kullanımına yönelttiğini ve ödeme güçlüklerinin ciddi anlamda arttığını gösteriyor. Bu durumun 2025 yılında daha da tehlikeli boyutlara gelmesi ihtimali hiç de az değil. Özellikle kredi kartı borçlarındaki artış ve yasal takibe düşen kişi sayısındaki yükseliş, emekçilerin uzun süredir yaşadığı ekonomik sorunların derinleştiğini ve toplumun önemli bir kesiminin ciddi geçim sıkıntısı yaşadığını gösteriyor.

“Borç yiğidin kamçısıdır” sözü, eskiden borcun zorlayıcı ancak aynı zamanda motive edici bir araç olması anlamında kullanılıyordu. Bu anlayış, borcun kısa vadeli sıkıntılar karşısında bireyi çalışmaya, üretmeye ve çözüm üretmeye sevk ettiği anlamına geliyordu. Ancak AKP iktidarı sayesinde bu sözün anlamı tam tersine dönmüş durumda. Günümüzde borçlanmak, sadece bireylerin değil, geniş emekçi kitlelerinin sırtında giderek ağırlaşan bir yük, ayaklarına vurulmuş pranga haline gelmiş durumda.

Bugün, düşük ücretler ve artan hayat pahalılığı karşısında emekçiler, temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için borçlanmaya ve borçlu yaşamaya mecbur bırakıldı. Borç, günümüz koşullarında bireyleri motive eden bir kamçı değil; tam tersine onları ezerek kapitalist sisteme daha da bağımlı hale getiren bir zincir haline gelmiş durumda.

Emekçiler, borçlarını ödeyebilmek için daha uzun saatler çalışmak zorunda kalıyor, bulabilirse ek iş yapıyor. Yetmiyor kredi kartlarına yükleniyor, ihtiyaç kredilerine başvuruyor. Bu durum milyonlarca insanın günlük yaşamının, sosyal hayatının, sağlığının ve hatta geleceğinin sistem tarafından tamamen ipotek altına alınması anlamına geliyor.