ABD’de bir milyarder kliği sahneden indi diğeri geldi

ABD’de bir kısım milyarderin sahneyi başka bir kısım milyardere devir teslim töreni geçtiğimiz pazartesi günü gerçekleşti. Bloomberg, Soros, Glazerlerin rejimi yerini Musk, Bezos, Zuckerberglerin rejimine bıraktı. Trump’ın yemini sırasında sahnenin merkezinde poz veren milyarderler kliğinin ihtiyaçları, göç meselesinden dış ticarete geniş bir politika alanında artık daha çok ağırlık kazanacak. Örneğin bu dijital teknoloji ve elektrikli araç kapitalistlerinin lityum ihtiyacı Arjantin’e olabildiğine “serbest piyasa”yı reçete edecek, diğer yandan ABD’de gümrük korumalarını ve Çin ile rekabette daha agresif politikaları getirecek. Ya da göçmen karşıtı ve ırkçı politika ve icraatla aynı anda bu klik için elzem olan geçici, ucuz, kalifiye işçiler sağlayan H-1B çalışma vizesinin kapsamı genişletilecek.

Bu demek değil ki bu ya da diğer grup milyarderlerin devletle ilişkisi değişiyor. Aksine bu milyarderler ilk günden beri hem eyalet hem de federal düzeyde kendi çıkarları için var olan devlet sisteminin yardımlar, ihaleler, sözleşmeler, vergi indirimleri ve kredileri ile var oldular, kârlarını arttırdılar. Yemin töreninde büyük şevkle verdiği Nazi selamıyla gündeme gelen Elon Musk’ın şirketi Tesla 2010’da o güne kadar iki binden az araba satmış, batmanın eşiğindeyken enerji bakanlığından neredeyse sıfır faizli 465 milyon dolar kredi almıştı. Bu sayede daha sonra oldukça popüler olacak olan Model S arabasını üretebildi. Yüksek fiyatlı Amerikan elektrikli araçlarına piyasa oluşturmak için uzun süre bu araçları alanlara vergi indirimleri getirildi. Dün bu şirketler hayatta kalsın ve daha çok kâr etsin diye getirilen, hatta Biden döneminde yeniden diriltilen bu vergi düzenlemeleri bugün aynı milyarderler tarafından yeni şirketler bu piyasaya giremesin diye Trump eliyle kaldırtılıyor. Bu şirketlere yağlı teşvikler dağıtılıyor. Örneğin düzenleyici kredi denilen ve alınıp satılabilen teşvikler sayesinde 2008 ile 2019 yılları arasında 2 milyar dolardan fazla gelir sağladı Musk. Yine Musk’ın SpaceX şirketinin 2008’den bu yana kazandığı federal sözleşme ve ihaleler ise yaklaşık 20 milyar dolar değerinde. Ya da örneğin Jeff Bezos’un “Amazon Web Services” şirketi ABD istihbarat servisleri ve savunma bakanlığının internet altyapılarını sağlıyor. Sadece Ulusal Güvenlik Ajansı ile 2022 yılında yapılan anlaşma 10 milyar dolar değerinde.

Yemininin hemen ardından başkanlığının ilk gününde 26 kararname yayımladı Trump. Bu kararnamelerden bazıları sembolik, bazılarının hemen sonuçları olacak, bazıları ise şimdiden ya davalarla karşı karşıya ya da mahkemelerce donduruldu. Örneğin göç ile ilgili kararname, belgesiz göçmenlerin ABD toprakları içinde doğan çocuklarının vatandaşlık elde etmelerinin kaldırılmasını içeriyor. Ancak bu düzenleme anayasaya aykırı olduğu gerekçesi ile dava edildi ve federal bir mahkeme kararnameyi geçici olarak dondurdu.

Biden döneminde emekçiler market alışverişi ve kiralarını ödemekte zorlanırken ABD’nin en zengin 100 kişisinin toplam net serveti yüzde 63 arttı; Washington’un koşulsuz desteği ve bombalarıyla dünyanın gözü önünde soykırım suçu işlendi; sırf geçen yıl sınır dışı edilen göçmen sayısı 274 bini buldu ve toplamda ilk Trump döneminin sınır dışı sayısını geride bıraktı. Bütün bunlar ve daha fazlası Trump döneminde de devam edecek, ancak daha kaba, daha yozlaşmış ve porselen dükkanındaki fil şeklinde.