Üç başlı ejderha: Örtüsüz emperyalizm, destansı büyüklük, partimonyalizm

Güç-bilgelik-güvenlik mi, geçmiş-şimdi-gelecek mi, yeraltı dünyasının ürkütücü mitleri mi, yeryüzünün zorlukları mı, neresinden bakılırsa bakılsın, bu yaşananlar bugünlerde bende üç başlı, hatta çok başlı ejderha çağrışımı yapıyor.

Trump-Putin-Netanyahu üçlemesi haftanın öne çıkan kareleri veya gösterenleri arasındaydı. Trump şimdi de Gazze’yi ABD eyaleti veya Riviera yapacağını, bunun için Gazzelilerin başka coğrafyalara taşınmasının iyi olacağını ifade ediyor. ABD büyüktür, bunları yapar diyor. Bölgedeki prensler de böyle bir çözüme çok uzak olmadıklarını açıkladılar. Ukrayna’da da kan durmalı idi. Trump dostu Putin ile uzun bir telefon görüşmesi yaptı.

Türkiye’ye dönülürse, CHP güncel formuyla üç başlı ejderhaya benziyor: Mansur-İmamoğlu-Özel veya cumhur-halk-parti. Bu üç başlılık hem olumlu hem olumsuz yorumlanabilir. Ankara, İstanbul, İzmir baş başa vermiş de denebilir başlarını tokuşturuyorlar da.

Benzer bir üç başlılık da Bahçeli-Erdoğan-Öcalan üçgeninde yaşanıyor. Üç başlı ejderhadan kimin başı daha büyük veya hangi baş galip gelecek, üçü de kârlı çıkabilecek mi, önümüzdeki günlerde daha belirginleşmeye başlayacak.

Bu üç başlı, çok başlı ejderhaların, Trumpizm, Putinizm, Semitizm, Erdoğanizm, İslamizm, Ekremizm… ABD’den Rusya’dan Arjantin’e İtalya’ya, İsrail’e, Türkiye’ye Suudi Arabistan’a… tüm bunların ortak belirleyici özellikleri, karakteristik özellikleri neler, söylemleri neler, halka dikte ettikleri neler?

Üçlemeler yayılmacılık-büyüklük-yücelik ile iç içe mi geçiyor, koloniyalizm patrimonyalizm ile, partimonyalizm ile, emperyalizm bölgede mütaşerik (müeahhit, taşeron, tarikat, şeritaçı şerikliği) otoriterlik ile iç içe mi geçiyor? 

Birinci-ikinci-üçüncülerin ve bu üçlemelerin dili söylemi neye dayanıyor, okul türleri ile aradaki bağlar neler?

Prenslere özel öğretmen/özel okul, sistemi sürdürecek kafa gücüne nitelikli okul, ara ve altta olacaklara meslek ve diğer niteliksiz okullar olmak üzere üç başlı okul mu düşüyor?

Üç başlı ejderha: Özel okullar, nitelikli okullar, meslek liseleri

Her çocuğun potansiyelini, gelişimini, kendisini gerçekleştirmesini sağlamaya yönelik, teknik ve sanatın ayrılmaz parçası olduğu nitelikli bilimsel eğitim, insandan, toplumdan, doğadan yana eğitim, tüm çocuklara böyle bir eğitim hakkı eğitim camiasında da ortak bir anlayışı oluşturmuyor.

Bir grupta 17 yaş ve altı eğitim sürecinde meslek okulu olup olamaması gerektiğini tartışırken meslek okullarının devamından yana olan grup üyeleri -sayıca da ağırlıktalar- tüm dünyada meslek okullarının olduğunu, ara eleman ihtiyacı olduğunu, rutin işlerin ve üretimin ancak işte -çıraklıkla yamaklıkla bizzat iş sürecinde- öğrenilebileceğini, kaldı ki mevcut işi gücü kimin yürüteceğini, bu işler yürümezse berber bile bulunamayacağını, genel eğitimin de doğru düzgün bir eğitim sunmadığını, mezunlarına işi garanti etmediğini, reel durumun meslek okullarını zorunlu kıldığını, dahası böyle bir eğitimin de esnafla özel sektörle işverenle güçlü iş birliği gerektirdiğini, dışsal akreditasyonun da şart olduğunu… buna benzer savlar ileri sürdüler.  

Tüm bu savların dayandığı sayıltı veya ana fikir, herkes için zihinsel/teorik gelişimin, bilim ve uygarlık bilgisinin, sanat ve teknik becerilerin, matematik fennin şart olmadığıdır, öyle olsa bile bunun realize edilebilir olmadığı idi, daha rutin, kol gücüne veya alışkanlıklara dayalı işin gücün de yapılması gerektiği idi. 

Böyle bir fikrin çocuklar arasında ayrımcılık olduğu ve hiyerarşik bir okul ve toplum modeli oluşturduğu ikincil dereceden önem arz ediyordu, dünya böyle bir dünya idi, başka bir yol da gözükmüyordu.

Böyle bir hiyerarşik yapının insanın/ toplumların oluşturduğu bir yapı olduğu, doğal bir realite olmadığı, aşılması gereği ikincil dereceden bir sorundu, hatta ütopikti.

Herkes için nitelikli eğitim hakkı görece yoksul ve geniş bir zümre ve sınıf çocukları için meslek okulları idi, bundan kaçınma gocunma şansı yoktu. Bu da fakir için ciddi bir imkandı.

Dünya düzeninde Türkiye’nin rolü de ara elemanlık mı acaba? ABD, İngiltere, Rusya, Çin varken Türkiye’nin yeri ve imkanı ne acaba? Birincilerin ardında üçüncülerin önünde ikinci mi, Türkiye’ye bölgedeki NATO askeri olmanın yanı sıra neler düşüyor acaba?

Dahası tüm bunların buluştuğu ortak eğitim anlayışları, ideolojik anlayışlara neye dayanıyor?

ABD’den Avusturya’ya, Rusya’ya yayılmacılığın ve iktidarın dili: Yayılmacılık, büyüklük, yücelik, patriotizm, aile, sadakat…

Avustrurya’dan güncel eğitim politikalarına dair bir gönderme yapılırsa, Almanca ve Avusturya gelenekleri 3 yaşından başlanarak özellikle göçmen aileler için desteklenecekmiş. Mevcut çıraklık ve meslek okullarının yanına özellikle el işleri ile ilgili bir meslek okulu türü (Handwerks-Mittelschulen) daha eklenecekmiş, erken yaşta cinsellikler engellenecekmiş, Avusturya yaşam biçimini zorlayan başörtüsü konusunda yasak 11 yaştan 14 yaşa çıkarılacakmış, bu politikalara isteksiz olan ailelerin sosyal yardımları kesilecekmiş… (Der Standard, 11 Şubat 2025).

Trump’ın, Putin’in, Netanyahu’nun, Balsora’nun, Erdoğan’ın ortak ana söylemleri neler: Toprakların büyütülmesi/ yayılmacılık, güç, patriotizm, patriyarkalizm/ataerkillik, aile değerleri, milli/dini yüce değerler, kutsallık, büyüklük, sadakat…

Köşe uzayıp gidiyor. G. Vico’ya (1668-1744) “Yeni Bilim” eserine dönerek, bir aktarımla sözü özetleyelim: “Kitap İki: Şiirsel/Destansı Bilgelik. Giriş.Yukarıda Aksiyomlar'da [202 Tüm barbar tarihleri efsanevi başlangıçlara sahiptir] belirttiğimiz gibi, tüm gentile (pagan) milletlerin tarihleri efsanevi başlangıçlara sahiptir (…) Ve bize kadar ulaşan bu büyük ve yüce saygınlık, Aksiyomlar'da [125, 127] bahsedilen iki kibrin, bir yandan milletlerin, diğer yandan bilginlerin kibri, kaynağından gelir. 125 Ulusların kibri konusunda, Diodorus Siculus'un o altın değerindeki sözünü duymuşuzdur. Ona göre, her ulus, ister Yunan ister barbar olsun, insan hayatının rahatlıklarını diğer tüm uluslardan önce kendisinin icat ettiği ve hatırladığı tarihinin dünyanın en başlangıcına kadar uzandığı kibri taşır. 127 Ulusların bu kibrine, bilginlerin kibri de eklenebilir; onlar, bildikleri her şeyin dünya kadar eski olduğunu iddia ederler. (…) Aksiyomlar'da [221] gördüğümüz gibi, kendilerine ulaşan tarihlerin her ikisi için de tiksindirici olması değil, aynı zamanda aşağıdaki beş sebepten dolayıdır.  362 Birincisi, dine duyulan saygıydı, çünkü gentile (pagan) milletler her yerde din üzerine kurulmuş efsanelerle temellendirilmişti. İkincisi, bu medeni dünyanın bu kadar bilgece düzenlenmiş olmasından kaynaklanan büyük etkiydi; öyle ki, bu ancak insanüstü bir bilgeliğin eseri olabilirdi. Üçüncüsü, bu efsanelerin, dinin saygınlığı ve böylesine büyük bir bilgeliğin itibarıyla desteklenerek, filozoflara araştırma yapma ve felsefede yüce şeyler üzerine düşünme fırsatı vermesiydi. Dördüncüsü, şairlerin kendilerine bıraktığı ifadelerle, yüce felsefi düşüncelerini açıklamalarını kolaylaştırmasıydı; bunu ileride daha detaylı göstereceğiz. Beşinci ve sonuncusu, ki hepsinin özetidir, filozofların kendi düşüncelerini dinin otoritesi ve şairlerin bilgeliğiyle doğrulamalarıydı. Bu beş nedenden ilk ikisi ve sonuncusu, uluslar dünyasını düzenleyen ilahi bilgeliğin övgülerini içerir ve filozofların hatalarında bile buna tanıklık etmelerini sağlar. Üçüncü ve dördüncü nedenler, ilahi iradenin izin verdiği aldatmacalardır; böylece filozoflar ortaya çıkıp onu gerçekte olduğu şey olarak, yani gerçek tanrının bir niteliği olarak anlayıp tanıyabilsinler.”

İnsanın veya toplumların tarihi Trump’ın Putin’in Erdoğan’ın tarihi mi, tanrıların tarihi mi, hangi toplumsal gerçekliğin tarihi? Okul türlerini, okullarda neyin okutulacağını öğretileceğini tanrılar mı belirliyor, kim veya kimler belirliyor?