Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesi’nden

Öyle bir zaman gelir ki sizin söyleyeceğiniz sözleri başkaları söylemiştir. O zaman sözü, o ustalardan birine bırakmak gerek:

“Hakir olduysa millet şanına noksan gelir sanma
Yere düşmekle cevher sakıt olmaz kadr ü kıymetten”
(Millet şimdilerde değersiz görülüyorsa onun büyüklüğünde, itibarında, karakterinde bir eksiklik olmaz. Çünkü değerli bir nesne yere düşünce değerinden, özünden bir şey kaybetmez.)

“Durur ahkâm-ı nusret ittihad-ı kalb-i millette
Çıkar âsâr-ı rahmet ihtilaf-ı rey-i ümmetten”
(Başarılı olmanın sırları milletin kalbinin birliğinde durur. Halkın fikirlerinin değişik olmasından olumlu sonuçlar doğar.)

“Kaza her feyzini her lûtfunu bir vakt için saklar
Fütur etme sakın milletteki za'f u betaetten”
(Milletteki gevşeklik ve ağır davranmaktan sakın korkma! (Çünkü) kader her iyiliğini her bereketini, bağışını bir zaman için saklar.)

“Değildir şîr-i der-zencire töhmet acz-i akdamı
Felekte baht utansın bi-nasib erbab-ı himmetten”
(Zincire vurulmuş aslana ayaklarının güçsüzlüğü suç değildir. (Dolayısıyla) bu dünyada güzel işler yapabilme imkanından mahrum edilen insanların halinden talih utansın.)

“Ne gam pür âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyet
Kaçar mı merd olan bir can için meydân-ı gayretten”
(Özgürlük mücadelesi korkulu bir ateş olsa da dert değil. Mert olan bir insan bir can için mücadele meydanından kaçmaz)

“Ne mümkün zulm ile bî-dâd ile imhâ-yı hürriyet
Çalış idrâki kaldır muktedirsen âdemiyetten”
(Zulm ile adaletsizlikle özgürlüğü ortadan kaldırmak mümkün değildir. Eğer gücün yetiyorsa insanoğlundan aklı, anlayışı kaldır.)

“Gönülde cevher-i elmâsa benzer cevher-i gayret
Ezilmez şiddet-i tazyikten te'sir-i sıkletten”
(Gönülde çalışma cevheri elmas cevherine benzer. Baskının şiddetinden ve ağırlığın etkisinden ezilmez)

“Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet
Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten”
(Ey özgürlüğün güzel yüzü! Ah, sen ne büyüleyiciymişsin! Gerçi esaretten kurtulduk ama bu kez de senin aşkının esiri olduk.)

“Ne yâr-ı cân imişsin ah ey ümmid-i istikbâl
Cihanı sensin azad eyleyen bin ye's ü mihnetten”
(Ey geleceğin umudu (olan özgürlük)! Ah, sen ne güzel dostmuşsun. Dünyayı karamsarlıklardan, sıkıntılardan kurtaran sensin.)

“Kilâb-ı zulme kaldı gezdiğin nâzende sahrâlar
Uyan ey yâreli şîr-i jeyân bu hâb-ı gafletten”
(Ey yaralı kükreyen aslan! Senin gezdiğin güzel yerler zulmün köpeklerine kaldı, artık dalgınlık, fark edememe, gerçeği görememe uykusundan uyan!)

Değerlendirme ve son sözü Mehmet Kaplan Hoca’ya bırakalım:

“… Bu şiir, Türk edebiyatında sosyal şiirin, mistisizmin, vatan ve hürriyet aşkının ilk ve en kuvvetli örneğidir. (…) ‘Saf şiir’ yazmak, belki de dil üzerinde sabırlı bir çalışma meselesidir. ‘Hayat şiiri’ onu yazanın bütün hayatı, dehası ve cemiyetin hayatı ile yakından ilgilidir. (…) Namık Kemal’den sonra bu ‘mevzu’ üzerinde yüzlerce şiir yazılmıştır ve bunlardan çoğu dil ve nazım bakımından Hürriyet Kasidesi’nden üstündür. Buna rağmen onlardan hiçbiri yayınlandıkları sahifeden kopamamışlardır da Namık Kemal’in kasidesi tek başına, nesilleri aşarak bugüne gelmiştir. Bu vakıa gösterir ki ‘hayat şiiri’nin de bir sırrı vardır.” (s. 44/45)

1. Şiir Tahlilleri 1, Mehmet Kaplan, Dergâh Yayınları, İstanbul, ekim 1988, onuncu baskı