Trump’ın gümrük vergileri ve sonuçları…

Yeni gümrük vergisi furyası öncesinde ABD’de hiç gümrük vergisi uygulanmıyor değildi. Trump 2 Nisan’da imzaladığı kararnameyle en düşüğü İngiltere ve Türkiye’ye yüzde 10’luk ekstra artış olmak üzere, 185 ülkeye ithalat vergisini yeniden yükseltti. O da “yerli ve milli”ci takımından. Amacının, çoktan uluslararasılaşmış Amerikan sermayesi ve yatırımlarını korumak olduğunu açıklıyor. “Önce Amerika” diyor. Erdoğan’ın “Türkiye”si gibi onun da “ABD”si sermaye demek tabii. Ama Trump ilginç adam, vergi artışlarını açıkladığı güne, “kurtuluş günü” dedi ve “Amerikan işçisinin yanında duruyoruz ve Amerika’yı önceleyen bir politika izliyoruz” dedi. İşçi ve Trump -kulağa ne hoş geliyor! Tıpkı işçi ve Erdoğan gibi. Hem grevini yasaklayacaksın hem işçi diyeceksin.

Dost düşman her ülke Trump’ın vergi artırımlarından payına düşeni alıyor. Düne kadar yaşlı kıtadaki dostlardan AB ülkeleriyle Asya’daki temel müttefik Japonya’nın gözünün yaşına bakmıyor: Toplam yüzde 24 ithalat vergisi! Müttefik kotasından Tayvan’a ise yüzde 32. Çin’e, öncekiler dahil yüzde 54! Bangladeş’e yüzde 37, Vietnam’a yüzde 46, Kamboçya’ya yüzde 49. Son üç ülke Çin’den kaçan Amerikan vb. sermayesinin yeni durakları ve özellikle Bangladeş ve Kamboçya ABD ve Avrupa’ya tekstil ürünleri ihraç eden başlıca yapımcı ülkeler. Amerikan ve Avrupa tekelleri buralarda ürettikleri ürünleri ABD ve AB pazarına sürüyor. Nike gibi birçok Amerikan tekeli, Vietnam’da üretim yapıyor, Tayvan Amerikan çip üretimini destekliyor; Meksika, Kanada ve başka pek çok ülkede ise otomotiv vb. parçaları üretiliyor.

Haydi Çin düşman, Avrupalı emperyalistler ABD’nin rakibi. Ya diğerleri? Trump önlemleri Amerikan tekellerini de vuruyor.

Ve Trump, özellikle ABD’nin on yıllardır başını çektiği ve tek tek ülke ekonomilerinin kendine yeter olmaktan çıkıp uluslararasılaştığı ya da namıdiğer “küreselleştiği” koşullarda yapıyor ne yapıyorsa. Korumacı önlemler dahil ulusal ve uluslararası eğilimleri özellikle tekeller ve emperyalizm döneminde kapitalizmin iki başlıca eğilimi. Üstelik günümüzdeki türden “olgunlaşmış” kapitalizmde baskın olan ikincisi.

Ve Trump korumacı önlemlerini abartınca beklenmesi gereken tepkiyle yüzleşti: Piyasalar şöyle bir silkelendi.

Borsa İstanbul bile, İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla yaşadığı düşüşün ardından haftaya yüzde 3’lük yeni bir düşüşle başlarken, Alman Dax endeksi yüzde 10’a yakın, Londra FTSE 100 yüzde 6 kadar düştü. Asya’da durum daha berbat: Tokyo Nikkei 225 endeksi yüzde 6.3, Hong Kong Hang Seng endeksi yüzde 13.22, Tayvan endeksi yüzde 9.7 düşüş gösterdi. Amerikan borsaları daha iyi değil: Dow Jones yüzde 4.4, S&P500 yüzde 6, Nasdaq ise yüzde 5 değer kaybetti. 2020’den bu yana böyle sürekli düşüşler görülmezken, son 20 yılda borsalarda en büyük satışlar yaşandı.

Trump ve ekibi ise, piyasaların olumsuz tepkisine rağmen ek gümrük vergilerinin yükseltilmesini savunmayı sürdürdü. “Piyasalara ne olacağını söyleyemem” diyen Trump yeni gümrük vergilerinin “Haftada milyarlarca dolar getirdiği” ile öğündü ve ek gümrük vergisi vaadiyle seçildiğini, geri adım atmayacağını belirtti. 

Tepki piyasalardan gelmekle kalmadı. Çin, ABD ürünlerine, Trump’ın vergi artırımına eşit yüzde 34’lük bir yeni gümrük vergisi koyduğunu açıklarken, ticaret savaşının dünya ekonomisinde yavaşlamaya ve hatta durgunluğa yol açacağı korkusu baş gösterdi. Trump’ın Wall Street’teki önemli destekçilerinden biri yeni vergilerin dünyayı “ekonomik bir nükleer kış”a sürükleyebileceği ve 90 gün süreyle askıya alınması çağrısında bulundu.

Ulusal İmalatçılar Derneği Başkanı “Yeni vergilerin yüksek maliyetleri yatırımları, istihdamı, tedarik zincirlerini ve ABD’nin rekabet gücünü tehdit ediyor” derken, Yale Üniversitesi bir analizinde, ithalata uygulanan yüzde 20’lik genel bir verginin ortalama ABD hane halkına en az 3 bin 400 dolarlık bir maliyet getirebileceği öngörüsünde bulundu ve fiyat artışlarıyla enflasyon artışına neden olacağını belirtti.

Son haber ise, Çin’in Amerikan ürünlerine aynı oranlı vergi koyma misillemesinde bulunmasına Trump’ın yanıtının yüzde 50’lik bir yeni vergi koyma tehdidi. Bu, Çin’den ürün ithal edecek bir Amerikan şirketinin yüzde 104 vergi ödeyecek olması demek. Hele bu, şüphesiz Amerikan piyasasında fiyatlara zirve yaptıracaktır!