İşten ayrıldıktan sonra açıklanan zam kıdem tazminatıma yansır mı?

SORU: İyi günler, öncelikle sahip olduğumuz haklarımızı bizlere öğretip bilgilendirdiğiniz için teşekkür etmek istiyorum. Benim kıdem tazminatı konusunda bir sorum olacaktı, bilgilendirirseniz sevinirim. Ben 6 Ocak 2025 tarihinde sağlık nedenleriyle işten ayrıldım. Maaş zamları şubat ayında hesaplanmış ve mart ayında çalışanlara ödenmiş. Ancak kıdem tazminatımın ocak ayında işten çıktığım ve henüz maaş zamları açıklanmadığı gerekçesiyle aralık 2024 brüt maaşıma göre hesaplandığı söylendi. Yapılan bu işlem doğru mudur? Ocak ayında çıktığım için yeni maaş zam farkını da kıdem tazminatı hesabına yansıtmaları gerekmiyor muydu?

CEVAP: İyi günler diler ve ilginize teşekkür ederim. Kıdem tazminatı, genel kural olarak hak kazanıldığı tarihte ödenmelidir. Yani iş ilişkisinin sona erdiği tarihte muaccel hale gelmiş, yani işveren açısından ödenmesi gereken bir borç halini almış sayılır ve ödenmesi gerekir. Kıdem tazminatı ayrıca, genel kural olarak peşin olarak ödenmelidir. Kıdem tazminatı, damga vergisi hariç, her türlü kesintiden de istisna tutulmuştur. Zamanında ödenmemesi halinde, bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödenmesi gerekir. Faiz başlangıcı da iş sözleşmesinin feshedildiği tarih olacaktır.

Kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınacak ücret, halen yürürlükte olan 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre:

“Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinde yapılır. Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret, bu tazminatın hesabına esas tutulur. Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, tazminata esas ücret, işçinin işten ayrılma tarihi ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır” denilmektedir.

Kanunda ayrıca, bu ücrete ek olarak, işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatlerin de göz önünde tutulacağı düzenlenmiştir. Buna göre örneğin, ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınacaktır.

Kanun maddesinde yer alan düzenleme kapsamında, işçinin kıdem tazminatı hesabında esas alınacak ücret, işçinin son aldığı ücret olacaktır. Yani iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte geçerli olan ücret olacaktır. Sizin sözleşmeniz ocak ayı içinde feshedildiği için bu ay içinde alınan son ücret geçerli olmalıdır.

Yargıtay da, kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınacak ücretin hangi ücret olduğuna dair açıklayıcı kararlar vermektedir: Kıdem tazminatı hesabında esas alınacak ücret, işçinin son ücretidir. Başka bir anlatımla, iş sözleşmesinin feshedildiği anda geçerli olan ücrettir. İhbar öneli tanınmak suretiyle yapılan fesihte, önelin bittiği tarihte fesih gerçekleştiğinden, önelin bittiği tarihteki ücret esas alınmalıdır. Bildirim öneli tanınmaksızın ve ihbar tazminatı da ödenmeden (Tam olarak ödenmeden) işverence yapılan fesih durumunda ise, bildirim öneli sonuna kadar iş yerinde uygulamaya konulan ücret artışından, iş sözleşmesi feshedilen işçinin de yararlanması ve tazminatının bu artan ücret esas alınarak hesaplanması gerekir.

Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, işçinin brüt ücretidir. O halde, kıdem tazminatı, işçinin fiilen eline geçen ücreti üzerinden değil, sigorta primi, vergi, sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın belirlenen brüt ücret göz önünde tutularak hesaplanır.

Tazminata esas aylık ücret, saat ücretinin önce yedibuçuk, sonra da otuz ile çarpımı sonucu belirlenmelidir. Aksine, aylık ücretin tespitinin işçinin fiilen çalıştığı gün sayısı üzerinden hesaplanması doğru olmaz.

Son ücret kavramı, işçinin iş ilişkisi kapsamında iş gördüğü ve ücrete hak kazandığı en son ücreti ifade eder. İş ilişkisinin askıya alınması ve askı süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda, kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, iş sözleşmesinin askıya alınmasından önce hak kazanılan son ücret olmalıdır. (Yargıtay 7. HD, 16.02.2015 tarih, 2015/2861 E, 2015/1523 K)