Depremde haberleşme bu ‘cepçilere’ emanet
Fotoğraf: DHA
Türkiye’de büyük bir yıkıma yol açan 6 Şubat 2023 depremlerinden sonra hiçbir şeyin değişmediği İstanbul’da meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremle bir kez daha anlaşıldı. 6 Şubat depremlerinde iletişim ve altyapı hizmetlerindeki sorunlar ve ihmaller binlerce yurttaşı olumsuz etkilerken, can ve mal kaybının olmadığı İstanbul depreminde yine mobil iletişim kesildi.
Telekomünikasyon altyapısını ve hizmetlerini tekeline alan Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone GSM operatörlerindeki iletişim kesintileri nedeniyle yakınların durumunu öğrenmek isteyenler mağduriyet ve endişe yaşadı. Kamuoyunda oluşan yoğun tepkinin ardından GSM şirketleri deprem dolayısıyla müşterilerinin acil ihtiyaçları için ücretsiz internet, SMS ve konuşma tanımladıklarını duyurarak tepkiyi azaltmaya çalıştı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu GSM operatörü yöneticileriyle bir araya geleceğini, şirketlerden operatörlerin mevcut altyapı kapasiteleri ve yatırım planları hakkında bilgi isteyeceğini duyurdu.
Doğal bir afet olan depremin etkilerini ölümcül ve yıkıcı bir hale getiren temel etken neoliberal politikalardır. AKP iktidarı, sermayenin çıkarları doğrultusunda kent alanlarını rant ve kâr uğruna talan ederken, temel kamu hizmetlerini özel sektörün kontrolüne terk ederken, halkın iletişim hakkını da satışa çıkarmıştır. İletişimin özelleştirilmesi telekomünikasyon şirketlerinin kârlarını yükseltmiştir:
Turkcell’in 2024 yılına ilişkin finansal raporlarına faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr (FAVÖK) marjı yıllık bazda yüzde 41.9 seviyesinde gerçekleşti. Şirketin gelirleri yüzde 7.8 artarak 166.7 milyar liraya ulaşırken, net kârı 23.5 milyar TL oldu.
Türk Telekom, 2024 yılında 8.45 milyar TL net kâr elde etti. Şirketin bir önceki yıl satış gelirleri yıllık bazda yüzde 11.76 artarken, FAVÖK ise 59 milyar TL oldu. Vergi öncesi kârı yüzde 397 arttı.
Vodafone Türkiye’nin 2024-2025 mali yılına ait ilkyarı yıl sonuçlarına göre şirketin servis gelirleri bu dönemde 42.1 milyar TL olarak gerçekleşti. FAVÖK ise 15 milyar lira oldu.
2005 yılında telekomünikasyon iletişim hizmetlerinin özelleştirilmesiyle birlikte yüksek kârlara ulaşan şirketler, reklamlarında baz istasyonu sayısının yaygınlığı, kapsama alanı genişliği, yatırımlarıyla övünse de 6 Şubat depremlerinde görüldüğü üzere ilk 72 saatte iletişim altyapısı devre dışı kaldı. Deprem bölgesindeki baz istasyonlarının yüzde 30’una yakını çalışmadı; fiber hatlarının kopması nedeniyle telefon ve internet bağlantıları kesildi.
Deprem ve diğer doğal afet zamanlarında iletişim altyapısında kuşkusuz hasarlar ve aksaklıklar yaşanacaktır. Ancak deprem ülkesi olan Türkiye’de faturaları sürekli şişirerek, devletten teşvik ve destek alarak büyüyen, yaklaşık 50 milyara yakın kâr elde eden şirketlerin sadece sermaye birikimine öncelik verdiği İstanbul depreminde bir kez daha görülmüştür.“Özelleştirme öldürür” sadece bir slogan değildir; kamu kaynaklarının yağmasının, şirketlerin sadece kendi çıkarlarını gözetmesinin doğrudan neye yol açtığını işaret eder.
Evrensel'i Takip Et