Burada kırmızı benekli alabalık artık yok

Kemal ÖZER
Dersim

Erzincan Merkez İlçe Tatlı Su Köyü’ndeki Yukarı Mercan HES’i dere yatağına bırakması gereken can suyunu bırakmıyor. 2005 yılında elektrik üretimine başlayan İÇDAŞ şirketine ait proje, bölgede başta nesli tükenmekte olan kırmızı benekli alabalıklar olmak üzere çok sayıda canlı tükendi.
Munzur Dağları eteklerinden çok sayıda akarsuyun birleştiği dere üzerinde yapılan Yukarı Mercan regülatör ve HES’in mevzuata göre en az yüzde 10 can suyu bırakması gerekiyor. Bu kuralı yerine getirmeyen şirket bölgedeki canlı yaşamını yok etti. Yöre insanları ise, yetkililerin konuya duyarsız kalmasına tepki gösterdi.
Bölgede yaylacılık yapan Gülsüm Canayakın, “Eskiden buralar çok güzeldi. Şu dereler Alabalıkla doluydu. Şimdi bunların hepsi bitti. Sularımızı aldılar, bize tarlamızı sulayacak suyu dahi vermediler. İçme sularımız da bozuldu” dedi.

‘HES’TEN SONRA BALIĞIN NESLİ TÜKENDİ’
Murat Aydemir, “Havuzun tutulduğu yerden itibaren derenin devamında can suyu olması gerekirken, bir damla su yok. Bırakın balıkların yaşamasını karıncalar için bile su bırakmıyorlar. Burada kırmızı benekli alabalık vardı. Şu anda her taraf beton yığını. Dağları tahrip ettiler. Dereleri kurutarak bütün canlıları yok ettiler” diye konuştu.
Çocukluğundan beri bölgeye geldiklerini ifade eden Hüsnü Demir de, “Şu an gördüğünüz bu kuru derelerde uzaktan bile balık görebilirdiniz. Hakiki kırmızı benekli alabalık vardı. HES yapıldıktan sonra balığın nesli tükendi” şeklinde konuştu.

'DOĞAL MİRAS YOK EDİLİYOR'
Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Sözcüsü Avukat Barış Yıldırım, regülatör ve HES’in can suyu bırakmaması nedeniyle hukuki girişimlerde bulunacaklarını söyledi. Yıldırım şunları kaydetti: “Erzincan ilinin Munzur Dağları eteklerinde çok yüksek miktarda su kaynakları bulunuyor ve neredeyse tamamı üzerinde HES Projeleri inşa edilmiş ya da inşa edilmek isteniyor. Yukarı Mercan HES projesinde ise, maalesef HES şirketi su kullanım hakkı anlaşmasına aykırı olarak dere yatağına su bırakmıyor. Su kullanım hakkı anlaşmasına göre doğal hayatın devamı için şirketin, doğal hayatın idamesi için yüzde 10’unu can suyu olarak bırakmak zorundadır. Bu çok net bir hüküm. Bunun hukuksal ve idari anlamda yaptırımları var. DSİ, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu başta olmak üzere ilgili tüm kurum ve kuruluşların HES yapılarını denetlemesi, hukuka aykırı durumları tespit etmesi, faaliyet durdurmaya kadar gidebilecek işlemleri tesis etmesi gerekiyor. Munzur Dağları’nda resmi olarak saptanabilmiş bin 518 bitki çeşidi var. Bunlardan 227’si sadece bu bölgede olan türler. Bu havzanın dünya ölçeğinde bir havza olduğunu ve korunması gerektiğini biliyoruz. Türkiye’nin, Avrupa’nın hatta dünyanın en önemli zenginliğine sahip kültürel ve doğal miras alanı yok ediliyor.”