Dünya Çocuk Kitapları Haftası: Edebiyatın gelişen çocukları

Nazife YAŞAR
İstanbul

10-16 Kasım tarihleri Dünya Çocuk Kitapları Haftası. Neredeyse her güne bir anlam yükledikleri için bazı gün ve haftalar ‘hadi canım bunun da günü, haftası mı olur’ dedirtecek cinsten. Ama çocuk kitapları haftası öyle değil.  

Türkiye’de çocuk kitapları ve dolayısıyla çocuk edebiyatı yeni bir alan. Bir kuşak, Ömer Seyfettin’in, Diyet kitabıyla büyüdü. Kapağında, bir kütüğe uzattığı kolunu diğer elindeki bıcakla kesmiş birini izleyen bir kişi vardı. O tür kitapları çocuklara okutmak bir yana, çocuk olan eve sokulmamalı. O zamanın çocuk kitapları ya korkuttu ya da Kemalettin Tuğcu’da olduğu gibi hüngür hüngür ağlattı. Ha, dünya çocuk edebiyatına ulaşabilen şanslılar bunun dışında. 

Çocuk edebiyatı aslında 'nasıl bir çocuk yetiştirmek istiyoruzun' karşılığı. Çocukların büyük bir disiplinle yetiştirilmesinin gerekli olduğunun düşünüldüğü zamanlarda çocuk edebiyatı didaktik kitaplardan oluşmuş. Çünkü o boş bir lehva, ona öğretmek gerekir. Kitaplar da derslerle dolu olmalı, ders çıkaracağı hikayeler okumalı. 

Yaratıcı çocuklar yetiştirmek istendiğindeyse çocuğun düşünce dünyasının yetişkininkinden farklı olduğu kabul edilmiş ve saygı gösterilmiş. Ah benim ‘Küçük Prens’im, nasıl da bağırdın 'çocuk küçük bir yetişkin değildir’ fikrini: "Ey yetişkinler benim düzeyim sizinkinden aşağıda değil, benim düşünce evrenim başka. Terbiyeli, bilgili çocuklar değil yaratıcı çocklar yetiştirin". Neyse efendim çocuk edebiyatının tarihini anlatmak değil derdimiz. 

Türkiye’de çocuk edebiyatı son zamanlarda güzel örnekler vererek gelişen bir alan. Bunu TÜYAP’ta yayınevlerinin çocuk kitaplarındaki göreceli artışta da görmek mümkün. Bu konuyu ciddiye alıp çok güzel işlere imza atan yayınevleri var: Can, Günışığı, Evrensel, Kırmızıkedi, Uçanbalon, Morpa, Say vb. Bu konuda takdiri hak edenler Can ve Günışığı yayınları. Evrensel Basım Yayın'da da çocuk edebiyatına yönelim var ve güzel işlere imza atıyor ama daha çok çalışması lazım. Günışığı Kitaplığı, yayınlarının dışında öykü yarışmaları ve çocuk şenlikleri de düzenliyor. Ayrıca takdire şahayan bir yönleri de günceli yakalamaları. Örneğin ‘Kömür karası çocuk’ kitabıyla göçmen bir çocuğun hikayesi, ‘Umut Sokağı çocukları’ kitabıyla da Suriye’den İstanbul’a gelen bir aile anlatılıyor. Çocuk edebiyatını çocuğuyla tanımış ve okumaktan asla vazgeçmeyecek bir  ebeveyn olarak size ve çocuğunuza mutlaka okumanızı önereceğim kitaplar ise şunlar...

KÜÇÜK PRENS:

Çocuk kitaplarının ucuz olması gerektiğini savunanlardanım. Bir zamanların en pahalı çocuk kitabı olan Küçük Prens, yazarının ölümünün üzerinden 70 yıl geçtikten sonra telif hakları serbet kalınca yarı yarıya ucuzladı. Kitabı 20’ye yakın yayınevi bastı. Bunlardan, Can Çocuk Yayınları Cemal Süreya-Tomris Uyar, Remzi Kitabevi Kerem Topuz, İthaki Yayınları İpek Ortaer Montanari, Say Yayınları İsmail Yerguz, Notos Kitap ise Orçun Türkay'ın çevirisiyle yayına hazırladı. 

Küçük Prens, 276 dil ve lehçede toplam 481 kitaptan oluşan ve dünyada en çok okunan ve satılan çocuk kitabı. Siz de fil yutmuş boa yılanını şapkayla karıştırmak istemiyorsanız Küçük Prens'i okumalısınız.... (Can Çocuk)

PENCEREDEN BAKAN ÇOCUK

Şair Sennur Sezer’in bu kitabı, Uluslararası Çocuk Kitapları Kurulu'nun (IBBY) üyesi olan Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği'nin (ÇGYD) kuruluşunun 15. yılı nedeniyle özel olarak eklenen 2008 Yılı ‘15 Yılın En İyi Çocuk Şiirleri Kitabı (1994-2008)’ dalında ödüle değer bulundu. Çocuklar için yazılmış şiir kitapları ne yazık ki az sayıda. Çocuğunuzu güzel şiirlerle tanıştırmak istiyorsanız tam adresi...  (Evrensel Basım yayın)

ŞEKER PORTAKALI

Kızılderili bir anneyle, Portekizli bir babanın oğlu olan Latin edebiyatının önemli isimlerinden José Mauro De Vasconcelos’un kendi hayatından yola çıkarak yazdığı Şeker Portakalı, büyük şehrin mahallerinde yoksul bir hayat süren Zezé’nin yaşamını konu eder. Güneşi Uyandıralım ve Delifişek kitapları ile bir seri oluşturur.

FADİŞ  

Gülten Dayıoğlu’nun 1920’li yıllarda geçen, küçük bir kızın yedi yaşana kadar annesinden ayrı yaşadığ zor günleri konu edinen kitabı. 

MASALIN ASLI  

Türk tiyatrosunun öncü epik yazar ve yönetmenlerinden Vasıf Öngören'in  aileyi, özel mülkiyeti ve devleti masallaştırarak anlattığı şaheseri. "Aydınlıktan Karanlığa"  ve "Karanlıktan Aydınlığa" adlı iki kitaptan oluşuyor.  (Evrensel Basım Yayın) 

KÖMÜR KARASI ÇOCUK

Müge İplikçi’nin, kendini annesiyle birlikte Türkiye’de bir göçmen evinde bulan Salif’in öykusü. Müziğin iyileştirici gücünü, göçmenliği ve dayanışmayı çocuk gözunden, dilinden aktarıyor.  (Günışığı kitaplığı)

AYŞE'NİN GÜNLERİ 

Gülsüm Cengiz’in 13. baskısını yapan ve birçok dile çevrilen kitabı, ailesiyle birlikte kasabadan kente göç eden, annesi çalışmak için Almanya’ya giden Ayşe’nin yaşadıklarını anlatıyor. (Evrensel Basım yayın)

UYUSANA  TOSUNUM, NİNNİ 

Aziz Nesin’in altı yüz öyküsünden seçilerek hazırlanmış. Okul-Aile Birliği, Çocuk Ne Zaman Ağlar, Ben Hayatta Daima, Usulen, Amerikan Eşya Artırması, gibi başlıklı birçok öyküden oluşan, çocuğunuzla birlikte sizi de güldürecek güzel bir kitap. (Nesin yayınları)

ÖKKEŞ SERİSİ 

Güldürü ustalarından Muzaffer İzgü’nün Ökkeş'i, yöresel şivesiyle  çocukların dostu oluyor. 10 kitap. (Özyürek yayınları)