İhvan, Ürdün seçimlerinde başarı sağlayabilecek mi?

Osama AL SHARIF
Al Monitor

Ürdün’de Parlamentonun alt kanadı olan 130 sandalyeli Temsilciler Meclisi için 20 Eylül’de yapılacak seçimlerde dört İslami parti ve ittifak yarışacak. Hükümet de dahil tüm gözler, 2010 ve 2013’deki seçimleri boykot etmesinin ardından son seçimlere girmeye karar veren Müslüman Kardeşler’in (İhvan) nasıl bir performans göstereceği üzerinde. İhvan, 2007 seçim sonuçlarını da, hükümetin hile karıştırdığı gerekçesiyle protesto etmiş ve ‘tek oy’ sistemine karşı çıkmıştı.

İhvan’ın seçimlere katılma kararı, 70 yıllık hareketin geçirdiği bir dizi tecrübenin ardından geldi. Örgüt, son üç yılda hükümet baskısı, iç tartışmalar, tepe yönetimine karşı ayrılıkla sonuçlanan görüş farklılıklarının sıkıntısını yaşadı. Bu ayrılıklar sonucunda Ürdün Hükümeti tarafından İhvan’ın resmi kurumu olarak da tanınan ‘Müslüman Kardeşler Derneği’ ve sonrasında siyasi bir partiye dönüşen Zemzem Girişimi, İhvan’dan koparak Ürdün siyasetine dahil oldu. Bu iki yapı, kendisini İslamcı ancak ılımlı olarak tarif eden ve geçmişte Parlamentoda temsilcisi bulunan Müslüman Merkez Partisi’nde (al Wasat) seçimlere girmeye karar verdi.

1989’DA MECLİSİN ÜÇTE BİRİNİ KAZANMIŞTI

Krallık’taki siyasi partiler arasında ittifak ve blok kurmaya görünürde kolaylık sağlayan ve ‘tek oy’ sistemini ortadan kaldıran yeni seçim sisteminin geçtiğimiz Mart ayında kabul edilmesi, İhvan’ın seçim boykotunu kaldırmasında etkili oldu. Hükümet, yeni seçim sisteminin parayla oy satın alınmasının önüne geçeceğini ve adayların kimliği yerine programlarını esas alan bir seçim yarışını teşvik edeceğini iddia ediyor. Oysa yeni kanun, hem adaylar hem de oy verecek vatandaşlar için karmaşık.

Kimileri yasanın, 1989 seçim sonuçlarının tekrarlanmaması adına Temsilciler Meclisi’nde İslamcı adayların sayısını sınırlandırmak için düzenlendiğini ifade ediyor. 1989 seçimlerinde İhvan, 80 koltuklu Meclisin yaklaşık 3’te birini kazanmayı başarmıştı. Son seçimler için ise 18 Ağustos tarihine göre 1293 adayı içeren 230 farklı liste seçim kuruluna bildirildi. Listeler, her bölge için yarışılan koltuk sayısına denk şekilde aday sayısı içeriyor fakat oy kullanacaklar, listenin tamamı için oy vermek zorunda değil.

BİRLİK ALTINDA SEÇİMLERE GİRECEKLER

Mevcut İhvan yönetimi, örgütün siyasal temsilcisi olan İslami Hareket Cephesi (IAF) çatısı altında adaylarını seçim yarışına sokmak yerine yeni ve cüretkar bir yol denemeye karar verdi. Geçen ay IAF, ‘Reform için Ulusal Birlik’ (NAR) adı altında bağımsız ulusalcıları, kimi kabilelerin ileri gelenlerini, Hristiyanları, Çerkesleri, bir partiye aidiyeti olmayanları ve ikinci derecede IAF yöneticilerini barındıran bir örgüt kurdu. Böylece çoğu seçim bölgesini özellikle Umman, Zerka ve mülteci kamplarının olduğu bölgeleri kapsayacak şekilde liste çıkarttı. Bu girişim çoğu kişiyi şaşırttı ve seçimleri yakından takip edenler, birliğin kaç tane sandalye kazanacağı üzerine tahminler yürütmeye başladı.

Önceki seçim kanunun aksine yeni kanun, blok ve ittifakların nasıl seçim çalışması yürütecekleri konusunda daha karmaşık duruyor. Ancak bununla beraber çoğu gözlemci, İhvan ile ondan kopan Zemzem Girişimi ve Müslüman Kardeşler Derneği’ni kıyasladığında, bu iki örgütün İhvan’ın aksine toplumsal tabanının yetersiz olması nedeniyle seçim başarısını daha az görüyor. Gözlemciler NAR’ın ise en az 13 koltuk kazanacağını ve bunun 25’e kadar yükselebileceğini vurguluyor.

KATILIMIN  DÜŞÜK OLMASI BEKLENİYOR

NAR, özellikle Doğu Umman’da ve mülteci kamplarında zayıf olarak görülen İhvan’a yardımcı olabilir. Buna rağmen Temmuz ayında yerel bir sivil toplum kuruluşu olan Rassed tarafından yapılan ankette, seçime katılım göstereceğini söyleyenlerin oranı sadece yüzde 31 düzeyinde kalmaktadır. Önceki seçim ve sonuçlarından duyulan hayal kırıklığı, vatandaşların önlerindeki seçime karşı ilgisiz kalmasına neden oluyor.     

İhvan’ın, kendisi dışından kişi ve yapılarla oluşturduğu birlik çok kişiyi şaşırttı. Eski Enformasyon Bakanı ve İhvan muhalifi Samih al-Ma’aytah, örgütün ittifak stratejisini “Zayıf olmalarının bir göstergesi çünkü hiçbir parti ile asla güç paylaşımına girmeyecekleri bilinir” sözleriyle açıklıyor. Ma’aytah, İhvan’ın, ulusal düzeyde önemli kişileri ve kabilelerin önemli şahsiyetlerini “Kendi adaylarını  meclise taşıyabilmek için” kullandığını ve “Hükümete meydan okumalarının devam edeceğini” vurguluyor. Ayrıca eski bakana göre İhvan’ın oluşturduğu birlik en iyi ihtimalle 13 sandalye kazanabilir. Ma’aytah birlik aracılığıyla seçimlere girmenin, “Örgütün yaşadığı iç sıkıntıları aşmak için bir yol” olduğunu da sözlerine ekliyor.

‘TARİH GERİYE DOĞRU İŞLEMEZ’

Eski bir İhvan yöneticisi olan Salem al-Falahat da benzer görüşte. O da birliğin 13’ten fazla koltuk kazanamayacağını tahmin ediyor. “Bunun nedeni, seçim bölgelerinin düzenleniş şeklinde. Umman, İslamcıların kuvvetliği olduğu bir yer ancak onların zayıf olduğu yerlere göre daha az milletvekili kontejyanı var” diyor.  Falahat, İhvan’ın seçimlere katılımını Hükümet açısından bir kazanç olarak görüyor. Bunun nedenini ise “Ürdün demokrasisi için bir başarı olarak sunulacak. Seçim süreci meşruiyet kazanacak” sözleriyle açıklıyor.

İslamcı bir gazetede yazar olan Hussein al-Rawashdeh ise İhvan’ın oluşturduğu ittifak aracılığıyla seçimlere girmesini eleştiriyor. Rawashdeh, “İhvan’ın işbirliği yaptığı ortakları ile kurduğu güven bağının test edileceği böylesi bir ittifak kısa ömürlü olacaktır” diyor.
Rawashdeh, İhvan’ın 13 koltuk sınırını aşmayı ve hükümetin hatasını elde edeceği sonuçla ispatlamayı umduğunu söylüyor. Ayrıca İhvan’ın “İçindeki krize son vermek için siyasal sürece katılmak dışında bir şansı olmadığını” belirtiyor. IAF lider kademesinin gençlerin partiye olan ilgisini artırmak ve bağımsız bir politik hat çizmek için İhvan ile bağını koparmaya çalıştığını söyleyen Rawashdeh, “Tarih geriye doğru işlemez. İhvan’ın ortadan kalkacağı ve IAF’ın varlığını sürdürmeye devam edeceği yeni bir aşamayı beklemeliyiz” diyor.

NAR’ın 20 Eylül’deki performansı, bu seçimin esas mevzularından biri olacak. Birliğin kazanacağı koltuk sayısı hükümetin, İhvan’ın gücünü yanlış hesaplayıp hesaplamadığını ya da geçmiş iki yılda iç tartışmalarla zarar görmesine rağmen örgütün geri dönüş yapıp yapamadığını ortaya koyacak.

(Çeviren İlyas Coşkun)