AB liderleri Brexit konusunda uzlaşıya vardı

Yücel ÖZDEMİR

27 AB üyesi ülkenin lideriyle İngiltere Başbakanı Theresa May, İngiltere’nin AB’den ayrılmasını içeren Brexit Anlaşması’nı imzalamak üzere Brüksel'de bir araya geldi. AB içinden hem de İngiltere’den anlaşmaya itirazlar vardı. AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, AB liderlerinin Brexit konusunda uzlaştığını açıkladı.

İki yıl önce yapılan referandumdan İngiltere’nin AB’den ayrılması yönünde (Brexit) karar çıkmasından sonra taraflar arasında yapılan pazarlıklar tamamlandı. Bugün toplanan AB Olağanüstü Zirvesi’nde AB liderleri Brexit anlaşmasını ve siyasi deklarasyon belgesini onayladı. Böylece İngiltere’nin 29 Mart 2019’dan itibaren AB’den ayrılması sürecinde önemli bir adım atılmış oldu. AB ile İngiltere arasındaki ticari ilişkilerin nasıl devam edeceği ise daha sonra yapılacak pazarlıklarla belirlenecek.

ZİRVENİN SONUÇ BİLDİRGESİ YAYIMLANDI

AB Liderler Zirvesi Sonuç Bildirgesi'nde ayrılık anlaşması ve gelecekte inşa edilecek ilişkileri belirleyen siyasi deklarasyonun onaylandığı belirtildi. Bildirgede, AB Komisyonu ve AP'ye gerekli adımların atılması çağrısı yapıldı.

Avrupa Birliği (AB) Konseyi, İngiltere'nin birlikten ayrılmasını ve gelecekteki ilişkileri belirleyecek siyasi deklarasyonu onayladığını belirterek, AB Komisyonu ve Avrupa Parlamentosuna gerekli adımları atma çağrısında bulundu.

AB Liderler Zirvesi çerçevesinde kabul edilen sonuç bildirgesinde, AB Konseyinin İngiltere ve Kuzey İrlanda'nın birlikten ayrılmasını sağlayan anlaşmayı onayladığı ifade edildi.

Bildirgede, AB Komisyonu ve AP'ye anlaşmanın 30 Mart 2019'da yürürlüğe girmesini sağlamak için gerekli adımların atılması çağrısı yapıldı.

AB Konseyinin İngiltere ve Kuzey İrlanda ile gelecekte inşa edilecek ilişkinin çerçevesini belirleyecek siyasi deklarasyonu da onayladığı kaydedilen bildirgede, AB'nin İngiltere'yle gelecekte ‘mümkün olduğu kadar yakın’ bir ilişki yürütme konusunda kararlı olduğu kaydedildi.

AYRILIK ANLAŞMASI

AB ve İngiltere müzakerecileri tarafından hazırlanan ve bugün onaylanan ayrılık anlaşması metninin Brexit sonucunda ortaya çıkacak bütün konularda hukuki netlik sağlaması öngörülüyor.

Anlaşmayla, AB ve İngiltere vatandaşlarının karşılıklı olarak ikamet ettikleri ülkelerde daha önce olduğu gibi yaşamaya, çalışmaya, eğitim almaya ve sosyal haklardan yararlanmaya devam edebilmeleri amaçlanıyor.

AB üyesi 28 ülke olarak geçmişte verilen mali taahhütlerin de İngiltere tarafından tam olarak yerine getirileceğine işaret edilen anlaşmada, Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom), fikri mülkiyet hakları, coğrafi işaretler, tescilli ticari ürünler, kişisel verilerin korunması gibi alanlarda ortak çözümler yer alıyor.

Anlaşmada, AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ile İngiltere'ye bağlı Kuzey İrlanda arasındaki sınır sorununa yönelik çözüm de bulunuyor.

İngiltere, 23 Haziran 2016'da yapılan referandumla AB'den ayrılma kararı almıştı. İngiltere, 29 Mart 2019'da AB'den resmen ayrılacak.

İSPANYA’DAN CEBELİTARIK İTİRAZI

Zirvenin en tartışmalı bölümünün Cebelitarık durumu olması bekleniyor. İspanya içinde, Akdeniz’e kıyısı olan Cebelitarık, 1704’ten beri İngiltere’nin sömürgesi. Yaklaşık 34 bin 500 kişilik nüfusu var. Cebelitarık, İngiltere’nin AB üyesi olmasıyla birlikte İspanya ile sınır kontrollerini kaldırmış, serbest ticaret yapmaya başlamıştı. Bugün binlerce İspanyol emekçi, her gün Cebelitarık’a gidip başta turizm olmak üzere değişik alanlarda çalışıyor, akşam da evine dönüyor. İspanya, İngiltere Brexit kararıyla AB’den ayrıldığı tarihten sonra Cebelitarık’ın durumunda çok fazla değişikliğin olmamasını istiyor. Aksi takdirde anlaşmayı veto edeceğini duyurdu. İspanya hükümeti Cebelitarık sorunu için yazılı bir teminat vermesini istiyor.

Ancak, AB ile İngiltere arasında hafta içerisinde siyasi olarak üzerinde anlaşmaya varılan yaklaşık 600 sayfalık anlaşmanın 184. Maddesi’nin bugünkünden olumsuz bir durum yaratacağı ifade ediliyor. Söz konusu maddede AB ile İngiltere arasında Cebelitarık üzerinde görüşmelerin yapılacağı yer alıyor. İspanya’dan ise söz edilmiyor. Somut bir tanımlama yapılmıyor. İspanya, bunun olduğu gibi devam etmesi durumunda, kendisinin veto hakkının elinden alınacağını ve her şeyin AB ve İngiltere’nin çıkarlarına düzenlenebileceğinden endişe ediyor. Bu nedenle 2017’de elde ettiği veto hakkını korumadan yana. Yapılan görüşmelerin ardından Cebelitarık konusunda anlaşmaya varıldı. Ayrıca Fransa, Danimarka, Portekiz ve Belçika ise İngiliz karasularında balık avlama koşullarının iyileştirilmesini istiyor. Bu konuda son ana kadar bir ek protokolün hazırlanması bekleniyor.

ANLAŞMANIN İMZALANMASI BEKLENİYOR

27 AB üyesi ülkenin lideri ile İngiltere Başbakanı Theresa May’in politik olarak üzerinde anlaşmaya varılan Brexit Anlaşması’nın bugün onaylaması bekleniyor. Uzun pazarlıkların yapıldığı görüşmelerin ardından İngiltere böylece 29 Mart 2019’da resmen AB’den ayrılacak. Ancak bu her şeyin çözüldüğü anlamına gelmiyor. Pratikte yaşanacak sorunlar konusunda 2020 yılına kadar bir ‘geçiş süreci’ belirlendi. Bunun 2022 yılına kadar da uzayabileceği belirtiliyor. Bu geçiş sürecinde özellikle daha önce de gündeme gelen Kuzey İrlanda ve İrlanda sınırındaki kontrol sorunun çözülmesi gerekiyor. Şu anki uzlaşmaya göre sınır kontrollerinin yapılması gerekmiyor.

SERBEST TİCARET ANLAŞMASI İMZALANACAK

Resmi ayrılmayla birlikte AB ile İngiltere arasındaki ticari ilişkilerin ‘Serbest ticaret anlaşması’nın imzalanması öngörülüyor. Ancak bunun nasıl olacağı henüz belirsiz. Karşılıklı gümrük vergilerinin alınmamasına ise kesin gözüyle bakılıyor.

Bu konuda en tartışmalı olan ise İrlanda ile Kuzey İrlanda arasındaki ticaretin nasıl olacağı. Serbest ticaret anlaşması konudaki görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanması durumunda İrlanda iç pazarında mal taşıyan TIR’ların kontrolünü engelleyen düzenleme (Backstop) devreye girecek. Bu durumda Kuzey İrlanda dışındaki Büyük Britanya ile AB arasında serbest ticaret anlaşması geçerli olurken, Kuzey İrlanda’da AB yönetmenlikleri geçerli olacak. İrlanda iç pazarında serbest ticareti öngören düzenlemeye İngiltere’de hükümet ve muhalefet partilerinden sert tepkiler var. Özellikle AB ile serbest ticarete karşı çıkan Brexit yanlıları bu çözüme itiraz ediyor. Yine May’e destek veren Kuzey İrlanda’daki DUP Partisi de ‘Backstop’a karşı çıkıyor. Bu nedenle, AB liderleri tarafından da kabul edildikten sonra 10 Aralık’ta İngiltere Parlamentosu’nda oylamaya sunulacak anlaşmanın kabul edilip edilmeyeceği belirsiz. İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn de anlaşmayı ‘iflas belgesi’ olarak tanımlayarak karşı oy kullanacaklarını açıkladı. İngiltere Parlamentosu’nun anlaşmayı reddetmesi durumunda pazarlıkların ne zaman ve nereden başlayacağı ise belirsiz. Alman basınında yer alan yorumlarda, parlamentodan ret kararının çıkması durumunda bunun May’in siyasi ömrünün sonu olacağına dikkat çekiliyor.

Anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için Avrupa Parlamentosu tarafından da onaylanması gerekiyor. Anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte AB ile İngiltere arasında serbest dolaşım ortadan kalkacak. Böylece AB ülkelerinden İngiltere’ye gidip çalışmak zorlaşacak.